Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

Мавзу юзасидан қисқача хулоса 
Т
аълимнинг барча босқичларида унинг самарадорлигини ошириш ёш 
психологиясининг қонуниятларига суянмоғи зарур. Болалар жамоаси, оила 
муҳити, меҳнат жамоаларида шахслараро илк муносабатни шакллантириш ёш 
даври хусусиятларини инобатга олишнинг маҳсули ҳисобланади. Ёш даврлар 
психологиясининг асосий баҳси турли ёшдаги кишиларнинг онтогенез ва 
филогенездаги психик ривожланиш жараёнини, шахснинг шаклланиши ҳамда 
ўзаро муносабати қонуниятларини ўрганиш борасида бўлади. Ҳар бир ёш 
даврининг психологик хусусиятларини ҳисобга олган холда тарбиявий таъсир 
ўтказиш инсонда ўз вақтида ўзини англашни вужудга келтиради. Шахсда ўзини 
англаш туйғуси қанча эрта уйғонса, шахсий нуқтаи назар, ўз хуқуқини ҳис 
этиш, ўзининг ақлий ва жисмоний имкониятларини баҳолаш шунчалик тез 
пайдо бўлади. Худди шу аснода инжиқлик, ўжарлик ва қайсарлик каби 
иллатлар таркиб топишига руҳий тўсиқ вужудга келади. Кишиларда эътиқод, 
дунёқараш, идеал, муомала, мулоқот, мустақил хулқ-атворни самарали 
шакллантириш кўпроқ юқорида қайд этилган омилларга боғлиқ бўлади. Шу 
сабабли ҳам уларга ёш психологияси хусусиятларидан келиб чиққан холда 
руҳий туртки бериш мақсадга мувофиқ бўлади. 
 
 
 
Мавзу юзасидан таянч иборалар: 
Методлар, моделлаштириш, амалий психология, валидлик, ишончлилик, 
маркетинг психологияси, сиёсий психология, психик хусусиятлар, психик 
тараққиёт, хулқ - атвор, биологик ва ижтимоий омиллар. 
Амалий машғулотларда такрорлаш ва муҳокама қилиш учун саволлар: 
1.
Психик тараққиётнинг омиллари, шартлари ва ҳаракатлантирувчи 
кучлари ҳақида маълумот беринг? 
2.
Психик тараққиёт ва таълимнинг ўзаро муносабати дейилганда нимани 
тушунасиз? 
3.
Психик тараққиётнинг қонуниятлари нималардан иборат? 
4.
Етакчи фаолият дейилганда нимани тушунасиз? 
5.
Ёш даврларини таснифлаб беринг? 
6.
Ёш даврларини табақалаш ҳақидаги турли назариялар ҳақида маълумот 
беринг? 
7.
Турли ёш даврларига мансуб ўқувчиларда билиш жиҳатларининг 
тавсифи. 
8.
Таълимнинг самарадорлигини оширишда ёш даврлар психологиясининг 
қонуниятларини аҳамияти. 

---

31