Масъул муҳаррир


BOSHLANG`ICH SINFLARDA XALQ O‘YINLARI ORQALI SOG‘LOM TURMUSH



Download 7,57 Mb.
Pdf ko'rish
bet578/584
Sana22.02.2022
Hajmi7,57 Mb.
#82747
1   ...   574   575   576   577   578   579   580   581   ...   584
Bog'liq
10.Pedagogika yonalishi

10
BOSHLANG`ICH SINFLARDA XALQ O‘YINLARI ORQALI SOG‘LOM TURMUSH 
TARZINI SHAKLLANTIRISH
Farg‘ona viloyati Qo‘shtepa tumanidagi 
43-umumiy o‘rta ta’lim maktabining 
boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi 
To‘ychiyeva Shahnozaxon Abduqaxxorovna 
998994971179
Annotatsiya: Maqolada xalq o‘yinlari o‘quv-tarbiya jarayoniga sog‘lom turmush tarzini 
shakllantirishning muhim omili sifatida joriy etilgan bo‘lib, uning samarali usul va vositalari 
tahlil qilingan. Shuningdek, muallif darslik hamda adabiyotlarga kiritilmagan, ammo hozirda 
hududlarda o‘ynaladigan o‘yinlarni tuzib mashg‘ulotlariga tatbiq qilish bo‘yicha tavsiyalar berib 
o‘tgan.
Kalit so‘zlar: O‘quv-tarbiya, jarayoni jismoniy tarbiya, xalq o‘yinlari, sog‘lom turmush tarzi, 
vositalar, mashg‘ulotlar, urf-odat.
Respublikamizda ishlab chiqilgan, prezidentimiz tomonidan ilgarisurilgan besh muhum 
tashabbuslardan biri sportni ommalashtirish, uni rivojlantirish masalasi sanaladi. Unda har 
tomonlama sog‘lom va barkamol avlodni tarbiyalashni ko‘zda tutadi. Ta’lim-tarbiya sohasida 
jismoniy tarbiya va sport asosiy omillardan biridir. Chunki amaliy mashqlar o‘quvchilarni ham 
jismonan, ham ruhan sog‘lom ulg‘aytirishga hamda sog‘lom turmush tarzini shakllantirishga olib 
keladi. Bugungi kunda yoshlarda sog‘lom turmush tarzini shakllantirish masalasi zamonaviy 
pedagogik tadqiqotlarning asosiy yo‘nalishini tashkil etib, mazkur sohada respublikamiz va 
xorijiy mamalakatlarda qator ilmiy izlanishlar olib borilmoqda. Keyingi yillarda jismoniy tarbiya 
darslarida, sport mashg‘ulotlarida xalqimizning milliy o‘yinlariga ko‘proq e’tibor qaratilmoqda. 
O‘yinlar yosh avlod uchun bu hamma zamonlarda turmush tarzi, hayot omili, uning o‘lchovi 
bo‘lib hisoblanadi. O‘yinning mazmuni boyib, shakllari ko‘payib boraveradi. Bugungi bola — 
ertangi kunning ijodkoridir. 
O‘yin bu ijod, o‘yin bu hayotdir. Sinfda va sinfdan tashqari mashg‘ulotlarda xalq o‘yinlaridan 
samarali foydalanish kutilgan natijalarini beradi. Masalan, «Oq terakmi, ko‘k terak», «Arqon 
tortish», «Besh tosh», «Xo‘rozlar jangi», «Chillak», «Yong‘oq o‘yini» va shunga o‘xshash xalq 
o‘yinlari o‘quvchilarga yaxshi tanish. Ular ushbu o‘yinlarni deyarli barcha sinflarda o‘ynaydilar. 
Xalqimiz tomonidan o‘ynalib kelgan o‘yinlarning yangi turlarini topish yoki ma’lum vohaga 
oid bo‘lib, muayyan hududlarda o‘ynalmaydigan o‘yinlarni ommalashtirish, ularni targ‘ib etish, 
mashg‘ulotlarga tatbiq qilish bu boradagi tadbirlarning mazmunini yanada boyitadi. Jumladan, 
«To‘p-tosh», «Anapay», «Tikki», «Otib qochar», «Qotdi», «Ot arava», «Oppon-soppon», «Ot 
o‘yini», «Qidirib top», «Janbil», «Danak», «Yong‘oq o‘yini», «Tovus», «G‘isht urish» va 
hokazolarni misol keltirish mumkin. 
«G‘isht urish» O‘yin tartibi. Bunda 4 nafardan ortiq o‘quvchi ishtirok etishi mumkin. 
O‘yinda bir g‘ishtning ostiga o‘quvchilar o‘zlariga tegishli bo‘lgan konfet qog‘ozlaridan bittadan 
qo‘yadilar. G‘ishtning orqa tomonidan turib, navbatma-navbat qo‘llaridagi toshini uloqtiradilar. 
Kimning toshi uzoqqa yetib borsa, o‘sha ishtirokchi toshi joylashgan joyda turib, birinchi bo‘lib 
g‘ishtni nishonga oladi. G‘ishtni urib yiqitgan g‘olib konfet qog‘ozlariga ega bo‘ladi. O‘yin shu 
tariqa yana boshidan davom etadi. O‘yin istagancha davom ettirilishi mumkin.
O‘yin ahamiyati. O‘quvchilar o‘rtasida murosa, kelishuvchanlik, bir-birining qarorini hurmat 
qilish, merganlik, aniq mo‘ljalga olish, saxiylik kabi fazilatlar qaror topadi.
Albatta, bu o‘yinlarni mashg‘ulotlarga qizg‘in tatbiq etish, avvalo, o‘qituvchining mahorati, 
tayyorgarligiga bog‘liq. Darsdan oldin o‘qituvchi o‘zining darsdagi o‘rnini aniq his qila olishi, 
tasavvur qilishi kerak. Shu bois, darsga tayyorlanishda u nazariy va amaliy jihatlarga, mashg‘ulotni 
tashkil qilish uslubiyatiga e’tibor qaratib, bu boradagi muammolarni hal etib olishi darkor.
Bundan tashqari, o‘quvchilarning faoliyatini o‘zaro taqqoslash orqali ularning imkoniyatlariga 
baho berish o‘qituvchining o‘zi tomonidan ochiq, oshkora emas, balki o‘ziga xos vositalar 
orqali tashkil etilmog‘i kerak. Chunki amaliy harakatlarni a’lo darajada bajargan o‘quvchilarda 
boshqalarga nisbatan o‘zini ustun qo‘yish, kuchiga ortiqcha baho berish, manmanlik alomatlari 
yuzaga chiqadi. O‘qituvchi shu kabi holatlarni oldindan baholashi va jismoniy imkoniyatlari 


849
10
boshqalarnikiga nisbatan ustun o‘quvchilarga odatdagidan ko‘ra nisbatan murakkabroq mashqlarni 
yuklashi mumkin.
Xalq o‘yinlari vositasida sog‘lom turmush tarzini yaratish samaradorligi amaliy takrorlash 
jarayonlariga uzviy bog‘liq ekanini unutmaslik lozim. Buni quyidagicha tasvirlasak, maqsadga 
muvofiq bo‘ladi.Xalq o‘yinlari yoki sport mashqlari yuqoridagi kabi takrorlash bosqichlaridan 
o‘tishi, ulardan ko‘zlangan maqsad va natijalarga erishishda qo‘l keladi.
O‘quv-tarbiya jarayonida xalq o‘yinlari sog‘lom turmush tarzini shakllantirishda asosiy 
omildir. Dars va darsdan tashqari jismoniy tarbiya mashg‘ulotlariga tatbiq etish vositasida 
o‘quvchilar o‘rtasida chaqqonlik, ahil-inoqlik, matonat va eng muhimi, qat’iyat, o‘ziga ishonchni 
shakllantiradi.
Foydalanilgan adabiyot:
1. «1001 o‘yin» Usmonxujayev T.S., Xujayev F. «Meditsina», 1990-yil.
2. Usmonxo‘jayev T. «O‘zbek milliy o‘yinlari istiqbolining mezonlari». «Ma’rifat» gazetasi. 
2002-yil, 14-avgust.


850

Download 7,57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   574   575   576   577   578   579   580   581   ...   584




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish