Agarbiz o’zbekistonimizni dunyoga tarannum etmoqchi, uning qadimiy tarixi va yorug; kelajagini ulug’lamoqchi, uni avlodlar xotirasida boqiy saqlamoqchi bo’lsak, avalombor buyuk yozuvchilarni, buyuk shoirlarni

БОЛАЛАРНИ МАКТАБ ТАЪЛИМИГА ТАЙЁРЛАШНИНГ
ДОЛЗАРБ МУАММОЛАРИ ВА ЕЧИМЛАРИ 
 
НОСИРОВА Р., Тошкент вилояти-ХТХҚТМОИ. 
 
Мактабгача таълим муассасасининг асосий вазифаси болани мактаб таълимига ҳар томонлама 
тайёрлашдан иборат. Мактабгача таълим муассасасида ташкил этиладиган таълим-тарбия жараёни болаларда 
мустақилликни, муваффақиятли ўқув фаолиятини ташкил эта оладиган иродавий шахсий фазилатларни 
шакллантиришга йўналтирилган бўлиши зарур. Мактаб таълимига қадам қўйишдаги асосий муаммолардан 
206 

---

бири мактабда рўй берадиган турли хил вазиятлардан бола ва ота-оналарнинг ҳавотирланишидир. Бўлғуси 
мактаб ўқувчиси мактабни турлича тасаввур қилади. Шунинг учун мактабгача таълим муассасаси психологи 
тарбиячи билан ҳамкорликда болаларни мактабга руҳан тайёрлашлари ҳамда мактабда юзага келадиган қўрқиш 
ва хавотирларни олдини олиш учун профилактика ишларини олиб боришлари керак. Шунда ота-оналар мактаб 
таълимидан кутилаётган турли хил вазият ва ҳолатлар ҳақидаги ҳавотирдан чалғийдилар. Ота-оналар билан 
уларни ҳавотирга соладиган масалалар бўйича сўровнома ўтказиш мақсадга мувофиқдир. Психолог болалар ва 
ота-оналар билан профилактик ишларни якка ва гуруҳий шаклда олиб бориши лозим. Тажрибалар 6-7 ёшли 
болаларнинг ақлий ва психик ривожланишидаги муаммолар қуйидагилар эканлигини кўрсатди: 
1. 
Нутқ ривожланишидаги етишмовчиликлар, товушларни нотўғри талаффуз қилиш; 
2.
Мактаб ҳақидаги тасаввурнинг тўлиқ эмаслиги; 
3. 
Майда қўл моторикасини яхши ривожланмаганлиги; 
4. 
Диққат ривожланишидаги етишмовчилик; 
5. 
Ихтиёрий диққатни барқарор эмаслиги;
6. 
Ўқув мотивациясини шаклланмаганлиги; 
7.
Хулқ-атвордаги муаммолар. 
Юқоридаги келтирилган айрим муаммоларни логопед ва дефектолог ҳамкорликда ҳал этишлари керак. 
Баъзилари эса психологик методлар билан бартараф этилади ёки логопед, дефектолог ва психоневролог билан 
биргаликда олиб борилади. Болаларни мактабда эгаллаган кўникма ва малакаларини қўллаб-қувватлаш уларни 
келгуси ҳаётидаги мақсадларини аниқлаш ва амалга оширишда асосий туртки бўлиб хизмат қилади.
Ўқув жараёнидаги фаоллик, қизиқувчанлик, қобилият, фантазия яъни ҳаёл қилиш, ўзини ва ўзгаларни 
ҳис қилиш, ҳамфикрлилик боланинг келажак ҳаётда муаваффақиятга эришишида асқотади. Тушкунлик, 
буйсунувчанлик, бошқаларга тобелик эса бола шахсининг шаклланишига салбий таъсир кўрсатади. Аксарият 6-
7 ёш болаларда диққат ривожланишида муаммолар учрайди. Психолог олимлар болаларда рўй берадиган 
толиқишни икки турини аниқладилар.