Agarbiz o’zbekistonimizni dunyoga tarannum etmoqchi, uning qadimiy tarixi va yorug; kelajagini ulug’lamoqchi, uni avlodlar xotirasida boqiy saqlamoqchi bo’lsak, avalombor buyuk yozuvchilarni, buyuk shoirlarni

БОШЛАНҒИЧ СИНФДА МАТЕМАТИКА ЎҚИТИШГА КОМПЕТЕНЦИЯВИЙ ЁНДАШУВ 
АСОСИДА ТАЪЛИМ БЕРИШ ШАРТ- ШАРОИТЛАРИ ҲАҚИДА 
 
НАМУРАТОВА С.К., Бектемир тумани ХТМФСТТЕБ. 
 
Жамиятимиз олдида вужудга келаётган муаммоларни ҳал этишга фаол кириша оладиган, шароитни 
яхши тушунадиган, кенг қамровли фикрлайдиган, ҳаётда учрайдиган кундалик ва касбий муаммоларни 
тушунадиган, таҳлил қила оладиган, таққослай оладиган, амалий ҳал эта оладиган инсонларга бўлган талаб 
қўйилмоқда.
Барчамизга маълумки, математика фани инсоннинг ақлини ўстиради, унинг диққатини 
ривожлантиради, кўзланган (ривожлантирилган) мақсадга эришиш учун ўзида қатъият ва иродани тарбиялайди, 
ўзидаги алгоритмик тарздаги тартиб-интизомлиликни таъминлайди ва энг муҳими унинг тафаккури кенгаяди.
Президентимиз жуда ўринли таъкидлаб ўтганларидек, «чуқур таҳлил, мантиққа асосланмаган фикр 
одамларни чалғитади. Фақат баҳс-мунозара, таҳлил меваси бўлган хулосаларгина бизга тўғри йўл кўрсатиши 
мумкин»
1
Демак, замонавий инсон мустақил қарор қабул қила оладиган, жамоада ишлай оладиган, ташаббускор, 
янгиликларга мослаша оладиган, машаққатли ва асабий холатларга чидамли, бу холатлардан чиқа оладиган 
бўлиши керак. Ҳамма бундай сифатларни математика таълимида компетенциявий ёндошувдан фойдаланиш 
асосида эришиш мумкин.
Бугунги кунда иқтисодий ривожланган давлатларда компетенциявий ёндошув таълим мазмунини 
модернизация қилиб, янгича ўқитиш йўналишларидан бирига айланган. Бу давлатлардаги умумий таълимнинг 
янгича мазмунининг асосини ўқувчиларнинг таянч компетенцияларини ҳосил қилиш ва ривожлантириш 
ташкил этади.
Таълимга компетенциявий ёндошув эскириб қолган “билим, кўникма ва малакани ўзлаштириш” 
концепциясига қарши ўлароқ, касбий, шахсий ва жамиятдаги кундалик ҳаётда учрайдиган ҳолатларда самарали 
ҳаракат қилишга имкон берадиган турли кўринишдаги малакаларни ўқувчилар томонидан эгаллашни 
назарда тутади. Шундай қилиб, компетенциявий ёндошувда математик таълимнинг асосини амалий, тадбиқий 
йўналишларини кучайтиришга қаратилади. Бундан ташқари, тузилаётган таълим стандартлари ўқувчиларнинг 
олий таълим муассасаларида таълим олишлари, турли касб эгалари бўлишлари ва ҳар томонлама фаол фуқаро 
бўлишлари учун зарур бўладиган сифатларни акс эттириши керак.
Мамлакатимизнинг дунё ҳамжамиятига интеграциялашуви, фан-техника ва технологияларнинг 
ривожланиши ёш авлоднинг ўзгарувчан дунёда рақобатбардош бўлиши фанларни мукаммал эгаллашни тақозо 
этади, бу эса Ўзбекистон Республикаси таълим тизимига математикани ўргатиш бўйича халқаро стандартларни 
жорий этиш орқали таъминланади.
Стандарт лойиҳаси тузилишда қуйидаги умумэътироф этилган халқаро меъёрлардан фойдаланилди:
1) Европа Кенгашининг “Узлуксиз таълим учун таянч компетенциялар – умумевропа стандартлари 
структураси” тўғрисидаги ҳужжати («Key competences for lifelong learning — a European Reference Framework»)
2) Иқтисодий ҳамкорлик ва ривожланиш ташкилотининг (Organisation for Economic Cooperation and 
Development (OECD)) Халқаро ўқувчиларни баҳолаш Дастури (Programme for International Student Assessment 
(PISA)) стандартлари .
3) Таълим натижаларини баҳолаш бўйича Халқаро Ассоциациясининг (International Association for the 
E
valuation of Educational Achievement (IEA) ) Халқаро математика ва аниқ ва табиий фанларнинг 
тенденцияларини ўрганиш маркази (Trends in international mathematics and science study Center (TIMSS)) 
стандартлари .
1-
ҳужжатнинг айрим ҳолатларини назарда тутган ҳолда Халқ таълим вазирлиги қошидаги Республика 
таълим маркази тавсиясига кўра математика бўйича қуйидаги таянч компетенцияларга эришишга қаратилган