Тошкент “транспорт ва логистика: республика транспорт-транзит салоҳиятини ривожлантиришда рақамлитехнологиялар”

Environmental Systems Research Institute, 
(ESRI) 
компанияси дунёнинг энг машҳур геоахборот тизим ишлаб чиқа-
рувчиси ҳисобланади. Компания томонидан яратилган геоахборот 
тизимлари дунёнинг 100 мингдан ортиқ давлат ташкилотлари ва 
хусусий компанияларида муофаққиятли қўлланиб келинмоқда. 
“ArclLogistics” компютерда транспорт масалалари ишланади, унинг 
ёрдамида автосаройларни бошқариш, маълумотларни яратиш, 
сақлаш, қайта ишлаш, юкларни ёки йўловчиларни ташиш жадвали 
ва маршрутларини оптималлаштириш мумкин. Дастурни қўллаш 
орқали йўналишда бўлган транспорт воситалари вақт сарфини 10-
30% га камайтиришга эришилган .
Модуль Network Analys дастури орқали йўллардаги мавжуд 
объектлар, шаҳар кўчалари ва алоқа линияларини таҳлил этиш 
имконияти мавжуд. Бу орқали транспорт воситаси йўлда носозлик 
рўй берса, энг яқин таъмирлаш худуди ёки автотураргоҳларни 
аниқлаш имконияти мавжуд [2]. 
Мазкур мақолада геоахборот технологияларни қўллаган 
ҳолда, йўловчиларни манзилларига етиб боришларида сарфлаган 
вақтлари синов тадқиқоти кўриб чиқилган.

---

276 
Синов тадқиқоти йўловчининг “Яланғоч” даҳаси 111-уйдан 
Яшнобод тумани Темирйўлчилар1-тор кўчасида жойлашган Тошкент 
давлат транспорт университетигача келишда сарфлайдиган вақтини 
аниқлаш бўйича 21.06.2021 йил санасидаўтказилди. Йўловчининг 
манзилига етиб олишидаги пиёда сифатидаги ҳаракати ҳамда 
йўловчи сифатида транспортдаги ҳаракатлари кўрсаткичлари замо-
навий “Geo Tracker” ва “QGIS”дастурлари асосида амалга оширилди. 
Бунда йўловчи 63-14-40-сонли автобус йўналишлари схемаси бўйича 
ҳаракатланди. Йўловчининг манзилига етиб бориш учун сарфлаган 
вақтлари қуйидаги расмларда келтирилган[3]. 
Синов тадқиқотлари икки хил кўринишда олиб борилди: 
1- йўловчини қатновга тўлиқ сарфлаган вақтлари хисобланган; 
2- йўловчи транспорт воситасининг харакатланиш вақтида ва 
бекатлар оралиғида сарфлаган вақти ҳамда тезликлар кўрсаткич-
лари келтирилган. 
21.06.2021йил санасида 
63 автобус-15минут интервал билан 
14 автобус 9-минут интервал билан 
40- автобус 15 минут интервал би-
лан харакатланган 

---

277 
1-расм.
Ҳаракат йўналиши “QGIS” дастурида 
21.06.2021 йил санаси ҳафтанинг чоршанба куни соат 7:00-
8:30 вақт оралиғидаги синов тадқиқот натижаларига кўра жамоат 
транспортидан фойдаланган ҳолда, ўз манзилига етиб олиш учун 
қуйдагича вақт сарфлаган. 
-
Уйдан бекатгача- бекатдан манзилигача 5.46 минут; 
-
Бекатда кутиш учун 20.04минут; 
-
Транспортда ҳаракати учун 35.46 минут. 
2-расм.
21.06.2021 йил тадқиқот натижалар циклограммаси. 
Ўйдан бекатгача 
бекатдан 
манзилгача 
кетган вақт 
10%
Бекатда кутиш 
вақти
26%
Транспорт 
воситасида 
ҳаракатга кетган 
вақт
64%
Ўйдан бекатгача бекатдан манзилгача кетган вақт 
Бекатда кутиш вақти
Транспорт воситасида ҳаракатга кетган вақт

---

278 
Олиб борилган тадқиқот натижаларига кўра, йўловчи жамоат 
транспортида 12.81км масофага 60.32 дақиқадаетиб келганлиги 
аниқланди. 
Бунда, 
автобуснингҳаракат 
тезлиги 
максимум 
25км/соат, ўртача 19.73км/соат тезлик билан ҳаракатланганлиги 
аниқланди.
Умумий ҳисобда олганда йўловчи асосий вақтини биринчи 
ўринда
-
транспорт воситасида ҳаракатда