Sonlar bilan belgilangan proyeksiyalar reja: Nuqtaning proyeksi. Tto`g`ri chiziqning proyeksiyasi. Tekislikni tasvirlanishi

---

SONLAR BILAN BELGILANGAN PROYEKSIYALAR 
Reja: 
1.
 
Nuqtaning proyeksi. Tto`g`ri chiziqning proyeksiyasi. 
2.
 
Tekislikni tasvirlanishi.
3.
 
Tekislikni topografik sirt bilan kesishish chiziqlarini yasash. 
 
1.1.Nuqtaning proyeksi. Tto`g`ri chiziqning proyeksiyasi
 
Bu uslul yer (topografik) sirtni tasvirlash va turli xil yer inshoatlarini loyihalashda 
qo`llaniladi. Qurilishda bu uslul o`lchamlaridan biri nihoyatda kichik bo`lgan fazoviy 
shakillarni tasvirlashda foydalaniladi. Sonlar bilan belgilangan proyeksiyalar albatta sonli 
yoki chiziqli masshtab bilan beriladi. 
1.1-shakl 
Sonlar bilan belgilangan proyeksiyalar usluli shundan iboratki, predmetning ikki yoki 
uch proyeksiyasi o`rniga bitta, odatda gorizontal proyeksiyasi tasvirlanadi va har bir 
nuqtaning yoniga uning H tekislikdan balandligini ko`rsatuvchi son yoziladi. 
Nuqtalarning proyeksiyalar tekisligi sifatida qabul qilingan birorta gorizontal 
tekislikdan olisliklarini ko`rsatuvchi sonlar bilan ta'minlangan to`g`ri burchakli 
proyeksiyalari sonlar bilan belgilangan proyeksiyalar deyiladi. 
To`g`ri chiziqni ixtiyoriy ikkita A va B nuqtasi orasidagi gorizontal masofa (L), 
quyma deb ataladi. Shu nuqtalar orasidagi vertical masofa (J), esa ko`tarilish deb ataladi. 
Balandliklarning farqi bir birlikka (1 m. ga) teng bo` lgan ikki nuqta orasidagi
gorizontal masofa (U) interval deb ataladi. Quymani ko`tarilishga bo`lgan nisbati 
intervalni beradi, ya'ni: U = L/J = ctg a 

---

Quymasi bir birlikka (1 m. ga) to` g`ri keladigan ko`tarilish to` g`ri chiziqning 
qiyaligi deb ataladi. Ko`tarilishning quymaga bo`lgan nisbati qiyalik (I) deb 
ataladi. I = J / L = tg a 
Shunday qilib, to`g`ri chiziqning intervali qiyaliginingteskari qiymatiga
tengdir, ya'ni: 
U = L/J 
 
1.2. Tekislikni tasvirlanishi 

1.2- shakl 

Sonlar bilan belgilangan proyeksiyalarda tekisliklar qiyalik masshtabi bilan beriladi. 
Eng katta qiyalik chizig`ining darajalarga bo`lingan (intervali ko`rsatilgan) 
proyeksiyasi tekislikning qiyalik masshtabi deb ataladi. 
1.3- shakl 

---

Berilgan Q va P tekisliklarning kesishgan chiziqlari yasalsin. Quyidagi shakllarda 
echish yoli ko`rsatilgan. 
Agar berilgan tekisliklarning pasayish burchaklari (demak, intervallari) teng bo`lsa, 
ulaming kesishuv chizig`ining proyeksiyasi mazkur tekisliklar gorizontallari orasidagi 
burchakning bissektrisasi bo`ladi. 
1.3. Tekislikni topografik sirt bilan kesishish chiziqlarini yasash
. 
R tekislikni topografik sirt bilan kesishgan chiziqlari yasalsin. Quyida chizish 
yollari ko`rsatilgan. 
1.3- shakl