Savollar: Sensor tarmoqlari standartlari va ishlash prinsiplari

Frame Relay texnologiyasining asosiy xususiyatlari, afzalliklari va kamchiliklari 
Frame Relay protokolining muvaffaqiyati ikki omilga bog'liq: 
Virtual qurilmalar haqiqiy ma'lumotlarni uzatish paytida faqat kanal tarmoqli kengligidan 
foydalanganligi uchun bir nechta virtual qurilmalar bir xil uzatish liniyasida mavjud bo'lishi 
mumkin. Bundan tashqari, har bir virtual qurilma, agar kerak bo'lsa, ma'lumotlarni uzatish tezligini 
oshiradigan keng tarmoqli kengligi foydalanishi mumkin. 
Aloqa kanallarining ishonchliligini oshirish va imkoniyatlarini kengaytirish. Oxirgi 
qurilmalarda xatolikni boshqarish (foydalanuvchi stantsiyalari) Frame Relay protokoli xatolar 
bilan faqat ramkalarni olib tashlash imkonini beradi va protokol darajasida xato ishlov berish 
protseduralariga sarf qilingan vaqtni kamaytiradi. 
Ushbu ikki omil Frame Relayni uzatish tarmoqlarini tashkil qilish uchun qulay yechimdir. 
Biroq, yuqorida keltirilgan xususiyatlar tufayli Frame Relay tizimning to'g'ri ishlashini 
tekshirishni va ma'lumotlarni uzatish yo'qotishlarining yo'qligini talab qiladi. 
Frame Relay tarmog'ining afzalliklari: 
tarmoq ishlashining yuqori ishonchliligi; 
vaqtli kechikishlarga sezgir trafik (tovush, videotasvir) uzatilishini ta'minlaydi. 
Frame Relay tarmog'inining kamchiligi: 
sifatli aloqa kanallari narxining balandligi; 
kadrlarni yetkazish aniqligi ta'minlanmaydi. 
Frame Relay protokoli tuzilishi 
Frame Relay protokoli tuzilishi: 
Frame Relay sarlavha tarkibi (заголовoк) 
DLCI -10-bit DLCI maydoni maqsadli manzil va mos keladigan PVC aloqasi. 
C / R ramkada buyruq yoki javob mavjudligini bildiradi. 
EA - kengaytirilgan adreslash maydoni Frame Relay nomining 2 bitini oladi va 
adreslanadigan qurilmalar sonini ko'paytirish imkonini beradi. 
FECN - to'g'ridan-to'g'ri to'yinganlik haqidagi xabar 
BECN - teskari to'qnashuv xabarnomasi 
DE - O'chirish qobiliyati 
Frame Relay protokolining ikkinchi soddalashtirilishi axborot uzatish aloqasi qatlamini 
uzatish va protokol ichida tarmoq marshrutizatsiya tartiblarini bekor qilish edi. Shunday qilib, agar 
X.25 protokoli uchta protokol qatlami bo'lsa, Frame Relay protokoli faqat ikkita qisman darajaga 
ega. Bu virtual yo'lni yaratish protseduralari protokoldan mutlaqo chiqarib tashlanmasligini 
anglatmaydi, optimallashtirish manzil oralig'i strukturasiga bog'liq bo'lib, Frame Relay protokoli 
yakuniy obunachining manzilini emas, balki faqat eng yaqin ma'lumotli tarmoq tugunini ko'rsatdi. 

---

3)
RUTlarining ierarxiya usulida tuzilishi, kanal hosil qiluvchi qurilmalarni 
takomillashtirish, tayyorlash jarayonini engillashtirish, texnikasidan foydalanuvchi qurilmalarni 
yaratish imkonini beradi. Hozirgi paytda RUTlarning ikki ierarxiya turi keng tarqalgan: Yevropa 
va Shimoliy Аmerika. Yevropa ierarxiyasi IKM-30 turidagi birlamchi raqamli uzatish tizimlariga 
asoslangan. Bunda analog-raqamli qurilma har birining oʼtkazuvchanlik qobiliyati 64 kbit/s ga 
teng boʼlgan 30 ta kanalni shakllantiradi. Guruxli signalni uzatish tezligi 2048 kbit/s ga teng. 
Аncha yuqori boʼlgan satxdagi RUTlarning guruxli signallarini shakllantirishda, raqamli 
oqimlarni vaqtli birlashtirish usuli qoʼllaniladi.Bunday oqimlar past satxli RUTlarning 
qurilmalarida shakllanadi. 1-rasmdan koʼrinib turibdiki, ierarxiyaning barcha pogʼonalari uchun 
birlashtirish koeffitsienti 4 ga teng. Xuddi shunga oʼxshagan holda shimoliy Аmerika ierarxiyasi 
ham tuziladi, faqat unda birlamchi RUT sifatida IKM-24 qoʼllaniladi va ierarxiyaning turli 
pogʼonasi uchun birlashtirish koeffitsienti har xil. Yuqoridagi ikki ierarxiya, pleziaxron raqamli 
ierarxiya nomini olgan. Bunday ierarxiyada raqamli oqimlarni birlashtirish asinxron usulda 
amalga oshadi, yaʼni raqamli oqimlarni tezligi bir-birisidan ozgina boʼlsada, farq qiladi.Bunday 
xolatda oqimlarni birlashtirish uchun tezliklarni sozlash amalga oshiriladi. Oxirgi yillarda sinxron 
raqamli ierarxiyaga tegishli yuqori koʼrsatkichiga ega boʼlgan tizimlar keng tarqalmoqda. Bu 
pleziaxron raqamli ierarxiyaning kamchiliklari bilan bogʼliq. Chunki tarmoq rivojlana borgan sari 
tarmoqni nazorat qilish va boshqarish muammolari yuzaga keldi va ushbu raqamli uzatish 
tizimlarini takomillashtirish ehtiyoji tugʼildi.
Plezioxron raqamli ierarxiya 80-yillarning boshida tarkib topgan tezliklarning uch 
standartini oʼz ichiga oladi. Shimoliy Аmerika standarti deb ataluvchi birinchi standartda (АQSh 
va Kanadada qabul qilingan) BRO birlamchi raqamli oqim (yoki DS1-Digital Signal of Level 1) 
tezligi 24 DSO (АRK) ning tezligiga mos boʼlgan 1544 kbit/s ga teng qilib tanlangan. Yaponiyada 
qabul qilingan ikkinchi standartda birlamchi raqamli oqimning Shimoliy Аmerika standarti, yaʼni 
DS1 dagi tezlikdan foydalanilgan. Yevropa va Janubiy Аmerikada qabul qilingan uchinchi 
standartda BRO birlamchi raqamli oqim tezligi 2048 kbit/s ga teng qilib tanlangan. Bunday tezlik 
32 АRK ning tezligiga toʼgʼri keladi. Аmalda 30 АRK plyus uzatish tezligi 64 kbit/s ga teng 
boʼlgan ikkita sinxronizatsiyalash va boshqarish kanalidan foydalaniladi.PRI ning birinchi 
standarti 1544 (yoki DS1)-6 312(yoki DS2)-44 736 (yoki DS3) -274 176 (yoki DS4) kbit/c 
(yaxlitlagan holda: 1,5-6-45-274 Mbit/s) tezliklarning ierarxik ketma-ketligini oʼz ichiga oladi. 
Bunday ketma-ketlik quyidagi mulьtipleksirlash koeffitsientlari qatori: DSO ning 24 signalidan 
DS1 signalini shakllantirish uchun n=24ga, DS1 ning 4 signalidan DS2 signalini shakllantirish 

---

uchun m=4ga, DS2 ning 7 signalidan DS3 signalini shakllantirish uchun I=7ga va DS3 ning 6 
signalidan DS4 signalini shakllantirish uchun k=6ga toʼgʼri keladi. PRI ning ushbu standarti DSO 
(yoki АRK) ning 24,96,672 va 4032 kanalini tashkil qilishga imkon beradi.DS1-DS2-DS3-DS4 
satxli raqamli signallarni odatda tegishli ravishda birlamchi raqamli kanal (oqim)-BRK(O), 
ikkilamchi raqamli kanal (oqim)-IRK(O), uchlamchi raqamli kanal (oqim)-URK(O) va toʼrtlamchi 
raqamli kanal (oqim)-TRK(O) deyiladi. PRI ning ikkinchi standarti 1 544 kbit/s tezlikka ega 
boʼlib, u 1 544 (yoki DS1)-6 312 (yoki DS2)-32 064 (yoki DSJ3)-97 728 (yoki DSJ4) kbit/s ketma-
ketligini (1,5-6-32-98 Mbit/s taqribiy kattaliklar qatorini) tashkil qiladi. Ushbu standart uchun 
mulьtipleksirlash koeffitsientlari tegishli ravishda n=24, m=4, I=5, k=3 ga teng. Bu ierarxiya DSO 
(yoki АRK) ning 24, 96, 480 va 1440 kanallarini tashkil qilishga imkon beradi. Bu yerda DSJ3 va 
DSJ4 signallarini 3 va 4 satxli yapon PRI ning raqamli kanallari (yoki oqimlari) deyiladi.PRI ning 
uchinchi standarti 2 048 kbit/s tezlikka ega boʼlib, u 2 048 (yoki Ye1: birlamchi raqamli kanal-
oqim)-8448 (yoki Ye2: ikkilamchi raqamli kanal-oqim)-34368 (yoki Ye3: uchlamchi raqamli 
kanal-oqim)-139264 (yoki Ye4: toʼrtlamchi raqamli kanal-oqim)-564992 (yoki Ye5: beshlamchi 
raqamli kanal-oqim) kbit/s ketma-ketligini yoki 2-8-34-140-565 Mbit/s taqribiy ketma-ketligini 
hosil qiladi, bu n=30, m=I=k=4 ga teng mulьtipleksirlash koeffitsientlariga toʼgʼri keladi. Ushbu 
standart tegishli ravishda 30, 120, 480, 1920 va 7680 АRKni uzatishga imkon beradi, ular odatda 
IKM-30, IKM-120, IKM-480 va IKM-1920 raqamli uzatish tizimlari nomi bilan ataladilar Turli 
standartdagi PRI raqamli oqimlarni multipleksirlash sxemasi 2-rasmda ifodalangan 
PRI ning SHimoliy Amerika (SHAC), Yaponiya (YC) va Yevropa (YC) standartlaridagi 
multipleksorlash (-) va kross-multipleksirlash (---) sxemasi 
PRI ning uchta turli standartlarining parallel ravishda rivojlanishi jahon boʼylab ulkan 
telekommunikatsiya 
tarmoqlarining 
rivojlanishini 
toʼxtatib 
turganligi 
uchun, 
telekommunikatsiyalar boʼyicha Xalqaro elektr aloqa ittifoqi XTI tomonidan ularni bir 
xillashtirishga va imkon qadar birlashtirishga oid qadamlar qoʼyildi. Natijada shunday standart 
ishlab chiqildiki, unga koʼra: birinchidan, IKM va kanallarni vaqt boʼyicha ajratish asosida raqamli 
uzatish tizimlarini tashkil qilishda asosiy standart sifatida PRI birinchi standarti (DS1-DS2-DS3) 
ning uchta birinchi satxlari, ikkinchi standarti (DS1-DS2-DSJ3-DSJ4) ning toʼrtta satxlari va 
uchinchi standarti (E1-E2-E3-E4) ning toʼrtta satxlari standartlangan va standartlarning kross-
multipleksirlash, masalan, uchinchi standartdan birinchi standartga (birinchidan ikkinchi sathga) 
va aksincha (uchinchidan toʼrtinchi satxga) kross-multipleksirlash sxemasi 1-rasmda koʼrsatilgan 
(multipleksorlash koeffitsientlari uzatish tezliklarini taqdim etuvchi bloklarning aloqa liniyalarida 
koʼrsatilgan);ikkinchidan, ikkinchi standartda 32 064...97 728 kbit/s (yaxlitlangan holda 32...98 
Mbit/s) tarmogʼi, yaʼni birinchi standartdagi DS3 va uchinchi standartdagi E4 satxlariga parallel 

---

boʼlgan DSJ3 va DSJ4 satxlari saqlangan boʼladi. DSJ3 satx E3 satxga mos boʼladi, bu esa ikkinchi 
satxdan uchinchi satxga kross-multipleksirlashni osonlashtiradi.