Sırt el bilimlendiriw tájiriybesinde integrativ, differencial hám aralıqtan
oqıtıw máseleleri.
Pedagogika iliminde XX ásirdiń 80 jıllarınan baslap
integraciya, «óz-ara baylanıslılıq», «óz-ara tásir», «sintez» siyaqlı túsiniklerdi óz
ishine al
ǵ
an ilimiy maqalalar payda bolıp, tálim-tárbiya islerinde integraciya
máselesiniń aktuallı
ǵ
ı sezile basladı. Házirge kelip tálim-tárbiya isine integrativ
qarım-qatnas jasaw ideyası jeke pánler sheńberinde shegeralanıp qalmay,
ulıwmapedagogikalıq áhmiyetke iye máselege aylandı.
Integraciya
(latınsha
Integeration
-tiklew, toltırıw, birlestiriw, mazmun
tárepten birgelki ja
ǵ
day
ǵ
a keltiriw mánisin ańlatadı. Tálim mazmunın
integraciyalaw degende óz-ara baylanıslı, birin-biri jaqınlatıwshı, keńeytirilgen,
tereńlestirilgen oqıw predmetleri mazmunın sintezlew, ya
ǵ
nıy mazmun-mánis
ja
ǵ
ınan birlestirip, bir pútin halatqa keltiriwdi túsinemiz.
Integraciya-sintezdiń joqarı dárejesi esaplanadı. Biliw processinde analiz
bólimlerge ajıratıp qaraw bolsa, sintez olardı birlestiriwshi (ulıwmalastırıwshı)
sıpatında payda boladı. Demek integraciya-oqıwshınıń túrli pánler boyınsha
gúzetiwleri hám juwmaqların tastıyıqlap yaki tereńlestirip beriwshi jańa dálillerdi
tabıwdıń tiykarı esaplanadı.
Differencial tálim.
Oqıwshılardıń talantı, qızı
ǵ
ıwı, sabaqtı ózlestiriwine
qaray differencial tayarlıqtı kúsheytiw hám quramalastırıw-zamanagóy mekteptiń
global jónelisine aylandı. Differenciyanıń tiykar
ǵ
ı formaları-oqıw orınların túrli
tiplerge ajıratıw, bir mekteptiń ishinde potok hám profillerge, klassta toparlar
ǵ
a
ajıratıw kózde tutıladı. Differencial tálim máselesi biden sheshilmeydi hám qarama
qarsılıqlar
ǵ
a iye boladı. Sociallıq tárepten differenciya sociallıq tańlaw usılına
aylanadı. Pullı tálim real oqıw ornım hám imtixanlar sisteması bunda tańlaw quralı
bolıp esaplanadı. Ádette tabaqalastırıw (differenciya) baslawısh mektepten keyin
baslanadı. Ol túrli tiptegi tálim mekemelerinde ámelge asırıladı. Mısalı, Angliyada
grammatikalıq hám zamanagóy mekteplerde, Germaniyada real oqıw ornı,
gimnaziya hám ulıwma bilim beriwshi liceylerde, Rossiyada ápiwayı orta mektep,
licey, kolledj, gimnaziya h.t.b. Bul oqıw orınlarında differenciyanıń ózine tán
belgisi bul ba
ǵ
darlamalar esaplanadı. Bir oqıw ornınıń ózinde differenciya keńnen
en jay
ǵ
an. Máselen, AQSh hám Yaponiya úlken orta mekteplerinde 2 tiptegi
ulıwma bilim beriwshi hám arnawlı ba
ǵ
darlamalar háreket etedi. 1930 jılı AQShta,
1950 jılı Yaponiyada, 1970-1980 jıllarda Batıs Evropada, 1990 jıldan Rossiyada
differencial tálim ámelge asırılatu
ǵ
ın oqıw orınları payda bola basladı.
Do'stlaringiz bilan baham: |