Mundarija: kirish I. Bob. Simmetrik kalitlar va ularning axborot xavfsizligidagi o`rni

z
parametrda aniqlanish sohasidagi 
barcha
 x X
argumentlar uchun 
(x)=y
qiymatlarni oson hisoblash algoritmi
 
E
z
mavjud bo’lib, qiymatlar sohasidagi barcha
 y
Y
qiymatlar uchun 
(x)=y
qiymatlar ma’lum bo’lgan algoritm bilan hisoblashning imkoniyati yo’q (yoki 
boshqacha aytganda 
(y)=x
qiymatlarni hisoblash sarf-xarajatlari va vaqti 
maqsadga muvofiq emas). Bunday ta’rif matematika nuqtai nazaridan aniq 
bo’lmasada, amaliy kriptologiya masalalarida samarali qo’llanilishi 
mumkinligiga shak-shubxa yo’q. 
Quyida misol sifatida bir tomonlama funksiyalarga asoslangan 
psevdotasodifiy ketma-ketlik ishlab chiqaruvchi generatorlar keltirib o’tiladi 
[3,4]: 
ANSI X9.17 generatori.
Bu algoritm AQSH da psevdatasodifiy ketma-
ketlik ishlab chiquvchi Milliy standart xisoblanib, FIPS (USA Federal 
Information Processing Standart) tarkibiga kiradi. Algoritmda bir tomonlama 
funksiya sifatida uchlik DES ikkita Kl, K2 
V64 kalit ishlatiladi: 
DESK1DESK2 DESK1( 64 bit) . 
FIPS-186 generatori.
Bu algoritm ham AQSH Milliy standarti sifatida 
qabul qilingan bo’lib, DSA elektron raqamli imzo algoritmi maxfiy 

---

Bajardi: Ro`zmetov Alisher B
et:
Qabul qildi: Sadikov M. 
.
.
parametrlarini va kalitlarini generatsiya qilish uchun mo’jallangan. Algoritm 
bir tomonlama funksiya sifatida DES shifrlash algoritmi va SHA-1 xeshlash 
algoritmini ishlatadi. 
Yarrow-160 generatori.
Yarrow-160 psevdatasodifiy ketma- ketlik 
ishlab chiqaruvchi generatori Kelsi, Shnayer va Fergyuson tomonidan taklif 
qilingan. Bu yerda uchlik DES va SHA-1 xeshlash algoritmi ishlatilgan. 
Siljitish registrlariga misol tariqasida GSM mobil aloqa tarmog‘ida 
ma’lumotni shifrlashda foydalanilgan A5/1 oqimli shifrlash algoritmini 
keltirishimiz mumkun: