|
3
Июнь
17
Олима.косагарон.мавзесидаги.эронийлар.ҳунармандчиликнинг.кулолчилик.соҳаси.би
-
лан,. сарахсиён. мавзесидаги. эронийлар. савдо-сотиқ. билан,. Мирдўстим. мавзесидаги. эро
-
нийлар.эса.тўқувчилик.билан.шуғулланганлиги,.уларнинг.тожикзабонлиги,.ҳар.бир.мавзеда.
алоҳида-алоҳида.мактаб,.масжид,.мадраса,.таҳоратхона.бўлганлиги.ҳақида.маълумотларни.
келтиради:.“сарахсиён.енг.кичик.гузарлардан.бири.бўлиб,.1928-йилги.тадқиқотлар.натижа
-
сида.бу.ерда.48.та.уй.мавжудлиги.аниқланган..Аҳолиси.тожик.тилли,.аммо.ўзларини.узбек.
деб.ҳисоблашади..2та.уй.эронлик.катта.савдогарга.тегишли..Гузар.аҳолисининг.кўпчилик.
қисми.савдо-сотиқ.билан.шуғулланади..кожали.ковуш,.чой.ва.бошқа.маҳсулотлар.билан.
савдо.қилишган,.чунки.шу.катта.кўча-.чор.харроссдан.то.сўфиёнгача.усти.берк.дўконлар.
ва.савдо.расталари.жойлашганди..бу.гузарда.мулла.ва.1та.ҳарбий.оила.ҳам.бўлган..Гузар
-
да.катта.тошдан.қурилган.масжит,.унинг.қаршисида.ҳовуз.жойлашган..сарахсиёнда.унча.
катта.бўлмаган.дўппи.сотиладиган.бозорча.мавжуд.эди”.
1927-йилги. аҳоли. рўйхатида. биринчи. марта. бухоро. эронийларининг. умумий. сони.
қуйидаги.тартибда.қайд.этилган:.“бухоро.шаҳрида.1917.та.“форс”,.94та.“эронийлар”,.бун
-
дан.ташқари.шаҳарга.яқин.ҳудудларда.1210.хўжаликни.бирлаштирган.4000.кишига.яқин.
“перс”,.“форс”.ёки.“эроний”..
бухоро. форсларининг. келиб. чиқиши. бир. эмас,. лекин. уларнинг. ҳаммаси. Хуросоннинг.
турли.қисмларидан,.айниқса,.Марвдан.бухорога.турли.вақтларда.келиб.қолган.кўчманчилар.
наслидан. ҳисобланади.. уларнинг. келиб. чиқиши. кўпгина. тарихий. қўлёзмаларда. келти
-
рилган..Масалан,.Ҳофиз.Таниш.бухорийнинг.«Абдулланома».асарида.Марв.аҳолисининг.
бир.қисми.16-асрнинг.бошларида.бухорога.келганлиги.айтилган..Марв.ва.Эрондан.кўчиб.
келувчилар. сони. 18-асрда. ,айниқса,. кўпайган.. Шу. юз. йилликнинг. ўрталарида. бухорога.
кўчиб. келган. форсларнинг. бирқанчаси. Нодиршоҳ. билан. биргаликда. келган.. бу. ҳақида.
«Гулшан.ул-мулк»да.:.«Нодиршоҳ.бухорони.эгаллагани.келганида(1745).«эроний»ларнинг.
кўпчилиги.қўшиндан.ажралиб.бухорода.қолишди.ва.ҳозиргача.яшаб.келишмоқда».деган.
фикрлар.учрайди.
Оммавий.кўчиш.фақат.амир.Шоҳмурод.давридагина.эмас,.унинг.ўғли.ва.вориси.Ҳайдар.
даврида.ҳам.бўлган..уларнинг.таркибида.Эрон.ва.Ҳиротдан.ўз.хоҳиши.билан.келиб.қолган.
форсларнинг. авлодлари. мавжуд.. Тўпхона. ва. Дўст-чўроғоси. маҳалласидаги. форсларнинг.
орасида. уларнинг. авлод-. аждодлари. мажбурий. кўчириб. келтирилгани. ҳақида. маълумот.
йуқ..Оилавий.ривоятларда.уларнинг.ўзлари.ихтиёрий.равишда.келиб.қолганлари.айтилади..
Дўст-чўроғоси. маҳалласида. 28. та. сунний. форслар. мавжуд.. уларнинг. аждоди-. усто.
Иброҳимнинг.касби.ип.йигирувчи.бўлиб,.иш.излаб.Эрондан.бухорога.келган.ва.бухоро
-
лик.қизга.уйланган..уларнинг.шажараси.ўша.давр.ёши.улуғларининг.хотирасида.сақланиб.
қолган:.усто.Иброҳимнинг.4та.ўғли.бўлган-.усто.Шариф,.усто.раҳмат,.усто.Ҳаким.ва.усто.
барот,.унинг.ўғли.усто.Турсун.шу.маълумотларни.бераётган.сўфи.Нарзиқулнинг.отаси..
Тўпхона. маҳалласидаги. 90. та. оиладан. 60. тасини. форслар. ташкил. этиб,. улар. шиа.
оқимини.сақлаб.қолишган..ушбу.маҳалладаги.шиа.оқими.диний.раҳбарининг.уйида.эрка
-
клар.ва.аёллар.бўлимидан.иборат.Ҳусайнияхона.деб.аталадиган.ибодатхона.мавжуд.бўлган..
Шаҳарнинг. қадимги,. алоҳи. зич. жойлашган. қисмидаги. Тўпхона. маҳалласида. форслар.
гуруҳининг.жойлашиши.бу.ерда.форслар.қадимдан.пайдо.бўлганлигидан.далолат.беради..
Одатда,.кейинчалик.келган.барча.гуруҳлар.шаҳарнинг.четки.қисмларида.жойлашадилар.
Мазкур.мақолада.биргина.олиманинг.эронийлар.тўғрисидаги.асарларини.таҳлил.қилдик..
Манбалар. кўп,. этнографлар. олдидаги. мақсад. этнографик. манабаларни. урганиб. бугунги.
кун. бухоро. воҳасида. истиқомат. қилаётган. эронийларнинг. ижтимоий. ҳаёти,. хўжалиги,.
уларнинг.маҳаллий.аҳоли.билан.аралашуви.устида.тадқиқотлар.олиб.боришдир.
Фойдаланилган.адабиётлар.рўйхати:
1.. сухарева.О.А..квартальная.община.позднефеодального.города.бухары.-М.,1976.
2.. сухарева.О.А..бухара.XIX-начало.XX.века.-М.,.1966.
62
Do'stlaringiz bilan baham: |
