|
3
Июнь
17
маҳаллий.ҳокимият.идораларини.бу.ишларда.ёрдам.беришга.ундайди..30-йилларда.нафақат.
Ўзбекистон,. балки. бутун. собиқ. Иттифоқда. мамлакатни. саноатлаштирилиши. биринчи.
ўринга. қўйилган. вақтда,. моддий. ёдгорликларни. ўрганиш. ва. сақлаб. қолиш. бўйича. 1934-
йил.“Қизил.Ўзбекистон”.газетасининг.30-июл.№174.сонида.“Тегажағлик”.деб.номланган.
мақола.ёзади.[5]..ушбу.мақоласида.Яҳё.Ғуломов.Хива.шаҳридаги.архитектура.ва.тарихий.
ёдгорликлар,. Шаҳрисабздаги. дунёга. машҳур. Оқсарой. меъморий. обидаси,. бухоро. вилоя
-
тидаги. кўплаб. сардобалар,. Термиз. яқинидаги. ХII. -. ХV. асрларга. таалуқли. машҳур. сул
-
тон.саодат.мақбаралар.гуруҳини,.Қирққиз.қалъани,.Хожа.Ҳаким.Термизий.мақбарасини,.
ҳозирги.Навоий.вилоятидаги.(вилоят.1982-йил.тузилган).ХII.асрга.таалуқли.работи.Малик.
ёдгорлиги.ва.бошқа.кўплаб.моддий-маданий.ёдгорликларимизни.аҳволи,.уларни.қаровсиз.
ҳолати.ва.одамлар.тамонидан.вайрон.қилиниши.ҳақида.тўхталиб.ўтади..Мақолада.тари
-
хий.ёдгорликларга,.уларнинг.сақланиши,.ўрганилиши.йўлида.ёрдам.бериш.эмас,.аксинча,.
уларни. емириш,. бекорчи. нарсалар. учун. (ўз. шахсий. эҳтиёжлари. учун). турли. баҳоналар.
билан.бузиб.ташлаш.ҳолатлари.давом.этаётгани.ҳақида.очиқчасига.фикр.билдиради.[5].
Яҳё. Ғуломов. илмий. фаолиятининг. яна. бир. муҳим. жиҳати. тарихий,. моддий-маънавий.
меросимизни. асраб-авайлаш. йўлида. ҳақиқатга. тик. боққанлигидир.. Яҳё. Ғуломовнинг. бу.
хислати.ҳақида.Ўзбекистоннинг.биринчи.Президенти.И.каримов.1998-йил.бир.гуруҳ.та
-
рихчи. олимлар. билан. бўлган. учрашувда. “Яҳё. Ғуломов. довюрак,. қўрқмас,. ўз. мустақил.
фикрига.эга,.керак.бўлса,.юқори.лавозим.эгасига.ёқмайдиган.тўғри.гапни.дадил.айта.ола
-
диган. олим. эди”. [6,. 28-б]. деб. баҳо. берган. эдилар.. Дарҳақиқат,. бутун. мамлакатда. 30-йи
-
ларда. атеистик. бир. сиёсат. авж. олган. вақтда,. бой. тарихий,. диний,. маданий. меросимиз.
бўлмиш. ёдгорликлар,. мадраса. ва. масжидларни. асраб-авайлаш. йўлида. кенг. кўламли. иш
-
ларга.бош-қош.бўлдилар.[7,.20-22-бб]..Мадраса.ва.масжидлар,.сардоба.ва.бошқа.тарихий.
ёдгорликларни. сақлаш. ишларини. Я.. Ғуломов. “уларни. сақлашдан. мақсад. –. баъзи. нодон.
кишилар. тушунганидек. “эскипарастлик”,. ёки. “диний. нарсаларни. идеаллаштириш”. эмас,.
балки,.чуқур.маданий.бир.ишдир”.дея.изоҳлайди.[8,.23-25-бб]..
1970-йилда.Фанлар.Академияси.таркибида.археология.илмий.тадқиқот.институти.очи
-
ладиган. бўлди.. бу. илмий. тадқиқот. институти. очилишида. ҳам. Яҳё. Ғуломов. ва. академик.
И..Мўминов.хизматлари.катта.бўлади..Аммо.мазкур.илмий.тадқиқот.институтининг.Тош
-
кентда. эмас,. самарқандда. очилишини. Яҳё. Ғуломов. қўллаб-қувватламайди.. Археология.
институти.раислигига.Яҳё.Ғуломов.номзодини.кўрсатишганда.Я.Ғуломов.рози.бўлмайди..
бундай.ҳолатларга.бевосита.гувоҳ.бўлган.шогирдларидан.бири.академик.А.Асқаров.кей
-
инчалик.хотираларида.қизиқ.бир.воқеани.эслатиб.ўтади.
Археология. институти. очилишига. бағишланган. ҳайъат. йиғилишида. “Ўзбекистоннинг.
ҳар.бир.вилояти.самарқанддек.қадимий.ёдгорликларга.бойдир,.буни.биз.археологлар.яхши.
биламиз..Археология.ёдгорликлари.билан.архитектура.обидалари.ўртасидаги.фарқни.ҳам.
яхши. биламиз.. Очилаётган. институт. эса. Архитектура. институти. эмас,. балки. Археоло
-
гия.институтидир”.дея.Яҳё.Ғуломов.ўз.фикрини.баён.этдилар.[9]..чунки.археология.ин
-
ститутининг.самарқандда.очилиши.ўша.вақтда.бу.шаҳарда.етарлича.моддий-техник.база.
йўқлиги.билан.бир.қаторда,.деярли.барча.илмий.тадқиқот.институтлари,.академиялар,.ку
-
тубхоналар,.архивлар,.музейлар.ва.илмий.лобараторияларнинг.Тошкентда.жойлашганлиги.
учун.ҳам.Яҳё.Ғуломов.бунга.қаршилик.қилган.эдилар..бу.ҳақда.кейинчалик.Яҳё.Ғуломов.
“О.положение.археологов.в.городе.Cамарканде”.деб.номланган.мақоласида.ҳам.алам.би
-
лан.эсга.олади.[5].
Хулоса.қилиб.айтганда.Яҳё.Ғуломов.нафақат.тарих.ва.археология.фанлари,.балки,.ман
-
башунослик,. музейшунослик,. нумизматика,. ўзбек. тили. ва. адабиёти,. фолклоршунослик,.
табиий.фанлар.соҳаларида.[10].ҳам.шогирдларига.сахийлик.билан.таълим.берар.экан,.бир.
сўзни.қайта-қайта.такрорларди..баъзан.кичик.мақолалар.ғояси.ва.фанга.киритилган.янги
-
лиги.жиҳатидан.айрим.йирик.асарларга.тенг.бўлиши.мумкин.дер.эдилар.[11,.117-121-бб].
29
Do'stlaringiz bilan baham: |
