2-soat Reja: Elektr energiyani tashkil etuvchi asosiy parametrlar

2.O‘zbekiston elektr energetikasining tarixi. 

---

Ma’lum bo‘lishicha, energotizim bo‘yicha ilk qadam bundan rosa 110 yil 
muqaddam, 1909 yilda qo‘yilgan. Toshkentning Dizelnaya ko‘chasi bo‘ylab 
qatnovchi tramvay uchun 135 kVt.soatli dizel elektronstansiya ishga tushirilgan. 
1913 yilga kelib aholiga ham elektr energiyasi yetkazila boshlangan va 2 km.lik 
dastlabki liniya tortilgan. O‘tgan asrning 20-30 yillarida faol tarzda 
gidroelektrostansiyalar qurila boshlangan va eng qizig‘i ularning aksariyati 
hozirgi kunda ham ishlab turibdi. 
– O‘lkamizga elektr ta’minotining dastlabki uskuna-jihozlari, umuman olganda, 
ushbu atamaning o‘zi ham XX asrning boshlarida kirib kelgan. 1917 yilgacha Chor 
Rossiyasi mustamlakasi ostida bo‘lgan O‘zbekistonda yiliga o‘rtacha 3,3 million 
kVt/soat elektr energiyasi ishlab chiqarilgan. 
1920-1930 yillarga kelib dizel yoqilg‘isida ishlaydigan elektr stansiyalari Toshkent, 
Samarqand, Buxoro va boshqa shaharlarda qurilgan. 
Ikkinchi jahon urushi paytida ham yirik elektrostansiyalar, jumladan Angren 
IESi ham ishga tushirilgan va ularning quvvati bilan okkupatsiya qilingan 
hududlardan ko‘chirib kelingan zavod-fabrikalar ishlagan. 
Mustaqillikdan keyin ishga tushirilgan Tolimarjon IESi yillik 900 megavatt 
quvvati bo‘yicha Markaziy Osiyoda tengi yo‘q hisoblanadi va MDH davlatlari 
orasida uchta shunday GES bor. 
Respublikaning eneretika tizimidagi 49 tashkilotda 45 mingdan ortiq kishi 
mehnat qiladi. Elektr energiyasi ishlab chiqarishda 80 foiz gaz, 6 foiz ko‘mir, 2-
2,5 foiz mazut kabi yoqilg‘ilardan foydalaniladi. 
Sohaning yillik aylanma mablag‘i 13 trln so‘m atrofida bo‘lgani holda 2020 
yilda 783 mlrd so‘m ta’mirlash ishlariga sarflanadi. Xorijda umumiy 
tushumning kamida 10 foizi ta’mirlashga sarflanishi kerak, bizda bu ko‘rsatkich 
6-7 foizni tashkil qiladi. 2020 yilda 4 mlrd dollarlik modernizatsiya ishlari 
rejalashtirilgan bo‘lsa, hozirga qadar 2,7 mlrd dollarlik ishlar bajarilgan. 
Kelajakda, 2022 yilga qadar barcha iste’molchilarni ASKUE tizimi orqali 
to‘lovga o‘tkazish rejalashtirilgan. 
Jurnalistlarni eng ko‘p qiziqtirgan savol tabiiyki uzilishlarga qachon chek 
qo‘yilishi va o‘z energiya mustaqilligimizga necha yildan erishishimiz 
to‘g‘risida bo‘ldi. 
Ma’lum qilinishicha, faqat issiqlik elektrostansiyalari orqali 2022 yildan 
boshlab ishlab chiqarish hajmi har yili o‘rtacha 2-3 mlrd kVt.soatdan oshirib 
boriladi va 2025 yilga kelib hozirgi 58 mlrd kVt.soatdan 78 mlrd kVt.soatga, 
2030 yilga borib esa 88 mlrd kVt.soatga yetkaziladi. Bundan tashqari, 2030 

---

yilgacha tiklanuvchi energiya manbalari orqali ishlab chiqarishning umumiy 
hajmini 110-120 mlrd kVt.soatga yetkazish rejalashtirilgan.