Ona tili darslarida aktilardan. Raxmanov G

Ot – so‘z turkumi: Morfologiya. 

Uyadoshlari: sifat, son, olmosh, fe’l, ravish, sifatdosh, ravishdosh, harakat 

nomi v.h.  

Ot – harakat, buyruq fe’li, ma’nosi – otish, o‘q uzish. 

Uyadoshlari: miltiqdan otmoq, to‘pponchadan otmoq, pulemyotdan otmoq, 

nagandan otmoq.  

 

8-topshiriq. Ko‘z so‘zining o‘z va ko‘chma ma’nonalari bilan so‘z birikmasi 

hosil qiling. Ularning ma’nosini sharhlang. Zid ma’noli so‘zlar toping.  

 

Namuna:  

   o‘z ma’nosi                                 ko‘chma ma’nosi  

1)  shahlo ko‘z                                   ishning ko‘zi  

    qora ko‘z                                     derazaning ko‘zi 

    qisiq ko‘z                                    buloqning ko‘zi  

    ko‘k ko‘z                                      buloqning ko‘zi 

    bo‘ta ko‘z                                     aqlning ko‘zi  

---

    o‘tkir ko‘z                                    yog‘ochning ko‘zi  

                                                  munchoqning ko‘zi  

                                                  uzukning ko‘zi ….  

2)  shahlo ko‘z – qisiq ko‘z  

    qora ko‘z – ko‘k  ko‘z  

    o‘tkir ko‘z – xira ko‘z  

    “ko‘zi ochildi” – “ko‘zi yog‘ bosdi”   

 

Ona tili fani fan xususiyatidan kelib chiqqan holda, mantiqiy davomini topish 

bo‘yicha “bir lahzada topish” vazifalarini bajarishi mumkin. 

Jumladan,  mavzu  mazmuniga  qarab,    o‘quvchilar  bilimini    mustahkamlash 

uchun mantiqiy savollar beriladi. 

  1. Fikrning eng kichik bo‘lagi-? 

  2. Erga tushmay sinadi -? 

  3. Muomala vositasining eng kichik bo‘lagi -? 

  4. U kim, bu-? 

  5. Til-dil...? 

  6. Matnning oliy ko‘rinishi -? 

  7. Jamiyatda qonuniy zaruratlardan biri-? 

Javoblar:  1)  Gap  2)  Ko‘ngil  3)  so‘z  4)  Nima  5)  ko‘zgusi  6)  Insho    7)  Fikr 

almashish. 

 

SHuningdek,  o‘quvchilar  fikrini  umumlashtirish,  dam  olish  daqiqasi  uchun 

maqolardan ham foydalanish mumkin. 

Maqollarning  boshlang‘ich  qismi  o‘qib  eshittiriladi,  o‘quvchilar  uni  davom 

ettirishlari kerak.  

1.

 

YAxshi so‘z jon ozig‘i … (yomon so‘z bosh qozig‘i) 

2.

 

Ona yurting omon bo‘lsa, … (rangi ro‘ying somon bo‘lmas) 

3.

 

Uzma do‘stlik torini … (uni bog‘lash qiyin) 

4.

 

Ishsizning kuni o‘tar … (ishchining ishi bitar) 

---

5.

 

To‘g‘ri odam … (egri so‘zdan or qiladi) 

6.

 

YAxshi  bilan  yursang  etarsan  murodga  …  (yomon  bilan  yursang 

qolarsan uyatga) 

7.

 

O‘ziga boqma, … (so‘ziga boq) 

8.

 

Do‘st so‘zini tashlama, … (tashlab boshing qashlama) 

9.

 

SHirin  so‘z  bilan  ilon  inidan  chiqar  …  (yomon  so‘z  bilan  pichoq 

qinidan chiqar) 

10.

 

 To‘g‘ri uzadi … (egri tuzadi) 

11.

 

 Avval o‘yla … (keyin so‘yla) 

12.

 

 Ko‘p bilgan oz so‘zlar, … (oz so‘zlasa ham soz so‘zlar). 

 

  “So‘zdan  so‘zning  farqi  bor,  o‘ttiz  ikki  narxi  bor”  maqolini  izohlang.  Bu 

muammoli  topshiriqda  o‘quvchilar  o‘zlarining  turlichi  fikrlarini  aytishadi. 

O‘qituvchi  eng  to‘g‘ri  javobni,  so‘zning  qudrati  buyuk  ekanligi  haqida 

o‘quvchilarning javoblaridan umumlashtiradi. 

Xulosa  qilish  mumkinki,  aqliy  zakovati  bilan    axloqiy  kamolotini    bilan 

uyg‘unlashtira olsakgina, biz jamiyat uchun kerakli shaxsni tarbiyalagan bo‘lamiz.