G. S. Tursinbayeva, G. M. Duschanova, J. S. Sadinov

Tortuvchi ildizlar
– asosini qisqartirishi hisobiga ular tuproqqa 
juda mahkam joylashadilar va buning hisobiga ildiz o‘simlikni 
tuproqning ichiga qarab tortadi (piyozlar, lola, gladiolus va b.) (53-
rasm).
G‘amlovchi ildizlar va Ildiz mevalar
(zahira ildizlar) – bunday 
ildizlar о‘simlik vegetatsiyasining birinchi yilida shakllanadi. 
Morfologik jihatdan bunday ildizlar murakkab tuzilishga ega bо‘lib, 
ular asosiy ildizdan, gipokotildan va qisqargan poyadan iborat bо‘lib, 
yer ustki qismida tupbarg hosil qiladilar. Zahira ildizlar odatda 
yо‘g‘onlashgan va kuchli parenximlashgan bо‘ladi. Zahira parenxima 
birlamchi po‘stloqda, yog‘ochlikda va o‘zakda tо‘planadi (53-rasm).
115

---

52-rasm. So’ruvchi ildizlarda mikoriza (A) va dukkakdoshlar ildizida 
bakteriyali tugunaklar (B-V). Shartli belgilar:
BT – bakteroid to‘qimalar, V – vakuola, M – meristema, P – pо‘stloq, 
Pd – periderma, SB – sitoplazmadagi bakteriya, En – endoderma,
О‘T – о‘tkazuvchi tо‘qima. 
Gf 
V 
En 
P Pd 
О‘T BT 
М 
А 
B 
V 
 
SB 
100 mkm 
116

---

V 
G 
 
 
 
53-rasm. Ildizlarning metamorfozi:
A – tortuvchi ildiz, B – g‘amlovchi ildiz, V – ildiz g‘uddalari, G – havo ildiz. 
Shartli belgilar: YOT – yosh tuganakli piyoz, QT – qari tuganakli piyoz, TI – 
tortuvchi ildiz 
А 
B 
YoT 
QT 
TI 
117

---

Sabzi о‘simligining floemasida sxizogen tipli ajratma kanallari 
mavjud bо‘lib, ular efir moyiga boy, lavlagi о‘simligining ildizi 
peritsiklida qо‘shimcha kambiyning hosil bо‘lishi hisobiga u 
murakkab polikambial yо‘g‘onlashishga ega bо‘ladi.