Органик кимё фанидан Ўқув-услубий мажмуа

chumoli kislota
va 
aldegid
yoki 
keton
hosil bo’ladi: 
R–COH–COOH → HCOOH + R–CO–R 
R H
+
R–CHOH–COOH → HCOOH + R–CHO 
Oksikarbon 
kislotalarning suvli eritmasi to’yingan kislotalarga nisbatan kuchli kislota 
xususiyatiga ega. Chunki 
oksikarbon 
kislotalardagi gidroksil gruppa karboksil gruppaning 
dissotsilanishini 
kuchaytiradi
. M-n:
oksisirka
kislotaning dissotsilanish konstantasi
(K=1.48
.
10
-4
)
, 
sirka
kislotaning dissotsilanish konstantasi 
(K=1.76
.
10
-5
)
dan katta. 
Sut kislota
yoki 
oksipropion
kislotani 
H
3
C–CHOH–COOH 
1780 yilda
nemis kimyogari 
K.B.Sheele
birinchi marta 
qatiqdan
 
ajratib olgan. 
IKKI ASOSLI UCH ATOMLI OKSIKISLOTALAR
Ikki asosli uch atomli oksikislotialarga olma kislota misol bo‘la oladi. 
HOOC – CH – CH
2
– COOH 
OH
HOOC – CH – CH
2
– COOH 
OH
Olma kislotani brom qaxrabo kislotani gidrolizlab, yoki malein va fumar kislotalariga suv 
biriktirib hosil qilish mumkin. 
HOOC – CH – CH
2
– COOH 
Br
HOOC – CH – CH
2
– COOH 
OH
HOH
HBr
HOOC – CH – CH
2
– COOH 
Br
HOOC – CH – CH
2
– COOH 
Br
HOOC – CH – CH
2
– COOH 
OH
HOOC – CH – CH
2
– COOH 
OH
HOH
HBr
HOOC – CH = CH – COOH 
HOOC – CH – CH
2
– COOH 
OH
HOH
HOOC – CH = CH – COOH 
HOOC – CH – CH
2
– COOH 
OH
HOOC – CH – CH
2
– COOH 
OH
HOH
Kimyoviy hususiyatlari bo‘yicha olma kislota 

- va 

-oksikislotalarning xossalarini takrorlaydi. 
Kaytarilganda qaxrabo kislotani, suvni toritb olinganda esa malein yoki fumar kislotani hosil qiladi. 
Sanoatda olma kislota malein angidridiga suv biriktirib olinadi. Bunda optik jixatdan faol bo‘lmagan 
(ratsemat) olma kislota hosil bo‘ladi. (suyuqlanish xarorati 130-131
0
C): 
CH – C 
CH – C 
O
O
O
+ H
2
O
HOOC – CH = CH – COOH 
HOOC – CH – CH
2
– COOH 
OH
HOH
CH – C 
CH – C 
O
O
O
+ H
2
O
HOOC – CH = CH – COOH 
HOOC – CH – CH
2
– COOH 
OH
HOOC – CH – CH
2
– COOH 
OH
HOH
Olma kislota oziq-ovqat sanoatida keng qo‘llaniladi.