7-Tajriba ishi. Kuchlanishlar ferrorezonansi. Ishning maqsadi

Rasm-6.1 
 
Elementlarining ulanish usullariga koʻra L va C ketma-ket ulangan zanjirdagi 
ferrorezonans (ѐki kuchlanishlar ferrorezonansi) va L va C parallel ulangan zanjirlardagi 
ferrorezonans (ѐki toklar ferrorezonansi) boʻladi. 
Rasm-6.1 da nochizigʻiy induktivlik L va chizigʻiy sigʻim S dan tuzilgan ketma-ket 
ferrorezonansiy zanjirning sxemasi (a) va kuchlanishlarning vektoriy diagrammasi (v) 
koʻrsatilgan. Nochizigʻiy induktivlik L(i) dagi aktiv isroflarni nolga teng tok va kuchlanishlarning 
(u
L
va u
C
) haqiqiy nosinusoidal egri chiziqlari asosiy garmonikaning ularga mos ekvivalent 
sinusoidalari bilan almashtirilgan deb faraz qilamiz. Bunday xolda (rasm-6.1.v) dagi vektoriy 
diagramma toʻgʻri boʻlib, unga binoan zanjirga berilgan kuchlanish vektorining moduli U=U
L
]U
C
xuddi U=U
L
-U
C
kabi aniqlanishi mumkin. 
Gʻaltakning nochizigʻiy xarakteristikasi U
L
va kondensatorning toʻgʻri bogʻlanishli 
U 

I
I
dan kelib chiqadigan chiziqli xarakteristikasi U
C
(I) berilgan deb hisoblab, 
C
 

C 

---

qoʻyilgan masalaning yechimi boʻlmish butun zanjirning natijaviy volt-amper xarakteristikasi U
(I)
ni quramiz, (Rasm-17.2.a) 
Nazariy egri chiziq U
(I)
toʻgʻri chiziq U
C
(I) ning ordinatasini egri chiziq UL(I) ning 
ordinatasidan ayirish natijasida xosil qilinganini koʻrish oson. Nazariy ji’atdan U(I) egri chizigʻi 
M nuqtadan soʻng pastga ketishi kerak (punktir chiziq), ammo kuchlanishning effektiv qiymati 
manfiy miqdor boʻla olmaganligidan xarakteristikaning bu soʻasida U kuchlanish 
(U
L
-U
C
) ayirma tarzida hisoblanadi. Zanjirning nochizigʻiy volt-amper xarakteristikasi uchun 
xarakterli boʻlgan nuqta M hisoblanadi. Bu nuqtada oʻzora teng U
L
=UC kuchlanishlarga va tok 
I
M
=0 ga manbaning U=0 kuchlanishi mos keladi (rezonansning shartli nuqtasi). 
Bu xol gʻaltakning aktiv qarshiligi ‘amda elementlardagi tok va kuchlanishning egri 
chiziqlarida yuqori garmonikalarning hisobga olinmaganligining natijasidir. Bu real faktorlar 
hisobga olinsa, haqiqiy U(I) egri chizigʻi M nuqtadan yuqoriroq (punktir egri chiziq) oʻtadi. Zanjir 
volt-amper xarakteristikasi egri chizigʻining boshqa xususiyati uning koʻp qiymatligidir. Masalan, 
zanjirning kirish tomonidagi kuchlanish U

Uo ga tokning uch xil Io
1
,Io
2
va Io
3
qiymatlari mos 
keladi. 
Kuchlanish ferrorezonansining N nusxali egri chizigʻi deb ataladigan, zanjirning real volt-amper 
xarakteristikasida manba kuchlanishi U=0 dan to U=U1 gacha ortganda 
Rasm-17.2 
tasvirlovchi nuqta 0-4-1 egri chizigʻi boʻyicha ‘arakatlanadi, soʻngra kuchlanish U=U
1
da 1 
nuqtadan 2 nuqtaga sakrash bilan oʻtib, tokning I=I
1
dan to I=I
2
gacha sakrashsimon ortishi 
kuzatiladi. Kuchlanish U va tok I ning bundan keyingi oʻsishida tok I ning I>I
2
tomonga (2 
nuqtadan oʻng tomonga) oʻista oʻsishi kuzatiladi. 
SHuning uchun zanjir volt-amper xarakteristikasining 1-3 soʻasi