Buxgalteriya balansi, uning tuzilishi va mazmuni

72 

---

3
 “Ilm-u fan shunday bir sohaki, qarib qolish, 
 keksayish, safdan chiqib qolish kabi 
 holatlar uning tabiatiga begonadir”
Islom Karimov. 
 
KIRISH 
Bitiruv malakaviy ishi mavzusining dolzarbligi. 
Respublikamiz 
mustaqillikka erishganidan keyin ilgarigi iqtisodiy tizim o‘rniga jahon 
standartlariga mos demokratik huquqiy davlatni barpo etish modeli tanlab olindi. 
Shuning uchun ham o‘tish davrida huquqiy asoslarni shakllantirish, islohotlarning 
qonuniy-huquqiy bazasini mustahkamlash va rivojlantirish vazifasi qo‘yildi. 
Bugungi kunga kelib xuxusiy mulkka asoslangan mulkchilik shaklini isloh qilish 
hisobiga ko‘p ukladli iqtisodiyot negizini yaratish masalasi ustuvor yo‘nalish 
sifatida qabul qilindi. 
Bu borada Prezidentimiz Sh.M.Mirziyoyev ta’kidlaganidek “Mamlakatimiz 
iqtisodiyotini yanada rivojlantirish, jahon mamlakatlari bilan har sohada 
raqobatlasha oladigan darajaga yetkazish eng avvalo har birimizning eng oliy 
maqsadimiz bo‘lmog‘i lozim. Shunday ekan tanqidiy tahlil, qat’iy tartib intizom va 
shaxsiy javobgarlik har bir rahbarni – bu bosh vazir yoki uning o‘rinbosarlari 
bo‘ladimi, hukumat a’zosi yoki hududlar hokimi bo‘ladimi, ular faoliyatining 
kundalik qoidasi bo‘lib qolishi kerak”.
1
Birinchi Prezidentimiz I.A.Karimov ta’kidlaganidek, “Iqtisodiy islohotni 
amalga oshirishning asosiy nuqtalaridan biri bozor iqtisodiyotining huquqiy 
negizini yaratishdan iboratdir. Avval boshdanoq biz o‘zimiz uchun muhim saboq 
chiqarib oldik – zarur huquqiy omilni shakllantirmasdan turib, tegishli qonunlar va 
me’yoriy hujjatlarni qabul qilmasdan turib, islohotlarni amalga oshirishning 
ishonchli kafolatini, islohotlar ortga chekinmasligining kafolatini amalda yaratib 
bo‘lmaydi”.
2
1
Sh.M.Mirziyoyev. Vazirlar Mahkamasining kengaytirilgan majlisidagi ma’ruza,2017-y.
14-yanvar T.:O’zbekiston, 2017-104 b. 
2
Karimov I.A. Ozod va obod vatan erkin va farovon hayot pirovard maqsadimiz, 8-jild. 
T.:O‘zbekiston, 2000.-76 b

---

4
O‘zbekiston Respublikasining kadrlar tayyorlash milliy dasturida kadrlar 
potensialini iqtisodiy ta’lim va tarbiyasiga katta ahamiyat berilgan. Bugungi kunda 
talaba-yoshlar berilayotgan iqtisodiy bilimlarni egallash bilangina emas, balki 
ularda iqtisodiy fikrlash tarzining shakllanishi va bozor iqtisodiyoti sharoitida
ulardan foydalana olish, bozor iqtisodiyoti modellarini tushunish, bozor aloqalari 
va talablarini anglash bilan o‘rganib borishi lozimdir. 
Xususan, buxgalteriya hisobining ahamiyati sifatida xo‘jalik yurituvchi 
subektlarda hisob tizimining naqadar to‘g‘ri yuritilishi, xo‘jalikning iqtisodiy 
moliyaviy faoliyatini o‘rganish va uning holatiga xolisona baho berish, shuningdek 
iqtisodiy ko‘rsatkichlarning samaradorligini aniqlash hamda nazoratini o‘rganish 
bugungi kunda talaba yoshlarga muhim dastur vazifasini o‘taydi. 
Olib borilayotgan iqtisodiy islohotlar samarasi o‘laroq mamlakatimiz 
buxgalteriya tizimining yanada rivojlanishi, xalqaro andozalarga moslashtirilishi 
va shu asnoda O‘zbekiston Respublikasi “Buxgalteriya hisobi milliy 
standartlari”ning yaratilishi va amaliyotga keng joriy etilishini ta’kidlash lozim. 
Ammo, buxgalteriya hisobini tashkil qilish va uni yuritish bo‘yicha huquqiy-
me’yorlar va standartlar mavjud bo‘lishiga qaramasdan xo‘jalik yurituvchi 
subyektlarda buxgalteriya balansini tuzish, uni yuritish va ba’zi bir balans 
moddalarida sodir bo‘luvchi muomalalar bo‘yicha muammolarning mavjudligi 
buxgalteriya tizimida hal qilinishi lozim bo‘lgan dolzarb masala hisoblanadi. 
“Buxgalteriya balansi, uning tuzilishi va mazmuni” mavzusida dars o‘tishda 
modellashtiruvchi o‘yin metodini qo‘llab dars jarayonini tashkil etish va 
rivojlantirish mavzuning dolzarbligini yana bir bor ta’kidlaydi.