504- guruh talabasi Joʻrayeva Malikaning “Ona tili” fanidan

Morfologik yozuv
. So‘z va uning qismlari qanday talaffuz qilinishidan qat’iy 
nazar, uning variantlaridan biri avvaldan qoidalashtirilgan shaklda, ya’ni asliga 
muvofiq yoziladi. Masalan: 1) 
kitob, maktab, ko‘plab, talab 
kabi so‘zlarda oxiridagi
b undosh talaffuzda p tarzda jarangsizlanadi, biroq asliga muvofiq yoziladi; 2) 
shanba, sunbul, manba, aylanma
so‘zlari o‘rtasida keladigan n undoshi talaffuzda 
o‘zidan keyingi undoshlarga moslashib
shamba, mamba, sumbul aylamma
tarzida

---

31 
aytiladi biroq asliga ko‘ra yoziladi; 3)
do‘st, go‘sht, xursand
kabi so‘zlar oxiridagi 
undosh tovush talaffuzda tushurilsa ham, asliga muvofiq yoziladi; 4) 
uch, to‘rt
sonlariga 
-ala
qo‘shimchasi qo‘shilganda 
uchchala, to‘rtta
tarzida tovush orttirilgan 
holda talaffuz qilinsa ham asliga muvofiq yoziladi; 5) o‘zak tarkibida 
u
undoshi 
bo‘lgan 
kulmoq, tug‘ilmoq, uch 
kabi so‘zlariga, 
-ib, - il, -in, -ish, - imsira 
affikslari 
qo‘shilganda affikslardagi 
i 
unlisi 
u
tovushga moyilroq talaffuz qilinadi, biroq asliga 
muvofiq 
kulib, tug‘ildi, uchish
tarzida yoziladi; 6) 
g‘
undoshi bilan tugaydigan 
so‘zlarga jo‘nalish kelishigi qo‘shimchasi
-ga
tarzda qo‘shiladi va shunday
yoziladi: 
tog‘ga, bog‘ga, bug‘ga
kabi. Shunday qilib, hozirgi o‘zbek adabiy tilidagi 
o‘zak-negiz va qo‘shimchalarning bir xil qoida asosida yozilishini ta’minlaydigan 
morfologik yozuv, faqat yozma nutq talabiga rioya qilinadigan qoidalar majmuidan 
tashkil topadi. 
Tarixiy - an’anaviy yozuv
. So‘zlarning hozirgi talaffuzi va yozuv shaklidan qat’i 
nazar, tarixiy - an’anaviy me’yoriga amal qilgan holda yozish qoidasidir. Bu yozuv 
qoidasi ko‘proq zamonaviy shoir va yozuvchilarning asarlarida turli so‘z va 
affikslarning tarixiy shaklda ishlatilishi jarayonida ko‘zga tashlanadi: 1) buyruq - 
istak maylining 
-gin
shakli 
- gil
//g‘il
tarzida keladi: 
Ey, munaqqid, sen g‘azalni 
ko‘hna deb kamsitmagil (A.Vohidov
); 2) hozirgi adabiy tildagi maqsad 
ravishdoshining 
-gani
shakli
- gali // g‘ali // qali
tarzda yoziladi: 
ko‘rgali keldingmi, 
yor, kuydurgali keldingmi, yor
(qo‘shiqdan); 3) 
-mi
so‘roq yuklamasining 
- mu
tarixiy shakli qo‘llaniladi: 
Sevgini tortib bulurmu toshu tarozi bilan (E.Vohidov).
Xuddi shuningdek, tarixiy - an’anaviy yozuv qoidalarini 
-gin //gil
(
borgin - borgil), 
- dan //din (jondan - jondin), ar // ur (kelar - kelur
) kabi affikslar, 
nima //ne, u //ul
kabi olmosh va boshqa turkumga mansub so‘zlarning tarixiy shakllarining 
ishlatilishi misolida ham kuzatish mumkin.