Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent

ISRA loyihasi 
2013  yilning  iyulida  Intel  Labs  ISRA  (Intel  Strategic  Research 
Alliance) Strategik tadqiqotlr birlashmasini yaratilganligi haqida e’lon 
qildi.  U  mobil  tarmoqlardagi  uzatiladigan  ma’lumotlar  hajmlarini, 
shuningdek  simsiz  qurilmalar  sonini  va  ko‘rsatiladigan  xizmatlarning 
xilma-xilligini    tez  ortishi  sharoitlarida  foydalanuvchilarga  xizmat 
ko‘rsatish  sifatini  sezilarli  yaxshilashi  kerak  bo‘ladigan  5G 
texnologiyalarni  ishlab  chiqish  maqsadlarida  ilmiy  laboratoriyalar  va 
mobil operatorlar kuchlarini birlashtirdi. 
ISRA  loyihasining  asosiy  vazifasi  quyidagilarni  ta’minlaydigan 
5G texnologiyalarni yaratish hisoblanadi: 
●  uzatiladigan  multimediali  ma’lumotlar  hajmiga  o‘sib 
boryotgan  talabni  qondirish  uchun  tarmoqning  o‘tkazish  qobiliyatini 
ko‘p  marttalik  oshirish,  milliardlab  yangi  qurilmalarni  qo‘shimcha 
ulanishlari imkoniyati; 
●  butun  tarmoq  bo‘yicha  foydalanuvchining  joylashi  o‘rni  va 
boshqa  foydalanuvchilar  hosil  qiladigan  halaqitlarga  bog‘liq 
bo‘lmaydigan yuqori xizmat ko‘rsatish sifatiga erishish; 
●  tarmoqda  foydalanuvchilar  ishlatadigan  ilovalarga  xizmatlar 
sifatini  moslashtirish  bilan  ma’lumotlarni  uzatilishining  maksimal 
samaradorligini ta’minlash. 

---

125 
 
ISRA  birlashmasi  turli  davlatlardan,  shu  jumladan,  Janubiy 
Kaliforniya 
Universiteti, 
Nyu-York 
Universiteti, 
 
Prinston 
Universiteti,  Stenford  Universiteti,  Illinoys  Universiteti,  Texas 
Universiteti, Pompeu Fabra (Barselona, Ispaniya) Universiteti, Perdyu  
Universiteti,  Kornell  Universiteti,  Hind  texnologiyalar  instituti  
(Dehli,  Hindiston),  Los-Andjelesdagi  Kaliforniya  Universiteti,  Rays 
Universiteti,  Makkuori  (Sidney,  Avstraliya)  Universiteti  ilmiy-
tadqiqotlar  markazlarining  juda  katta  sonini  jamladi.  Birlashmaning 
biznes-hamjamiyat  tomonidan  bosh  hamkori  Amerika  Verizon  mobil 
operatori bo‘ldi. 
5G  mobil  aloqa  konsepsiyasini  ilab  chiqishning  asosiy 
muammolaridan biri bularni barchasi amalga oshiriladigan chastotalar 
diapazonini  aniqlash  hisoblanadi.  Bugungi  kunga  kelib,  ma’lumki 
rivojlangan mamlakatlarda bo‘sh diapazonlar deyarli qolmagan. 
         NTT  DoCoMo  yapon  mobil  operatori  5G  tarmoqlar  sohasidagi 
tadqiqotlarni  2010  yildayoq  oltita  Alcatel-Lucent,  Ericsson,  Fujitsu, 
NEC, Nokia va Samsung vendorlari bilan birgalikda boshlagan. 2014 
yilning  mayida  ular  5G  tarmoqlarining  juda  katta  sig‘imiga  erishish 
uchun  nisbatan  bo‘sh  6  GGsdan  yuqori  chastotalar  diapazonlarini 
ishlatilishini ko‘zda tutishini e’lon qildi. 
2015  yilda  butun  dunyo  radiochastotalar  konferensiyasi  bo‘lib 
o‘tdi,  unda  5G  tarmoqlarda  quyidagi  radiochastotalar  diapazonlarini 
ishlatish  masalalari  taxminiy  ko‘rib  chiqildi:  9,9—10,6;  11;        
17,1—17,3; 
17,7—19,7; 
21,2—21,4; 
27—29,5; 
31—31,3;         
31,8—33,4; 36—37,0; 37—39,5; 40,5—50,2; 50,4—52,6; 55,78—57; 
57—71; 71—76;81—86 GGs. Shubhasiz, tanlash mezoni sifatida 40,5 
GGsdan  past  diapazonlardagi  bir  necha  yuzlab  megagerslardagi 
polosadagi  va  40,5  GGsdan  yuqoridagi  1  GGsdan  kam  bo‘lmagan 
polosadagi uzluksiz radiospektrning borligi hisobga olindi. Binobarin, 
radiospektrning ham  juft ("yuqoriga" va "pastga" kanallarini chastota 
bo‘yicha ajratish – FDD uchun), ham juft bo‘lmagan (TDD) oraliqlari 
ko‘rib chiqildi.  
Xulosada  ta’kidlash  kerakki,  umuman  5G  texnologiyalari  va 
tarmoqlarini  yaratish  bo‘yicha  qator  loyihalardagi  ishlar  haqida 
ma’lumotlar  tez-tez  paydo  bo‘la  boshladi.  Bu  kompaniyalar  birinchi 
5G  tijorat  tarmoqlarini  yaqin  kelajakda  qurishni  rejalashtirayotganini 
taxmin  qilishga  imkon  beradi.  Asosiysi,  barcha  manfaatdor 
ist’emolchilar  umib  qilganidek,  ishlab  chiquvchilar  umumiy  fikrga 
kelishlari  va  hozirgi  vaqtda  ishlatilayotgan  barcha  mobil  aloqa 

---

126 
 
texnologiyalarini 
birlashtiradigan 
yagona 
“beshinchi  avlod” 
standartini taqdim etadi.