Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent


KKAKTU  kanallar  kod  bo‘yicha  ajratiladigan  ko‘p



Download 3,49 Mb.
Pdf ko'rish
bet30/137
Sana29.12.2021
Hajmi3,49 Mb.
#80759
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   137
Bog'liq
«SIMSIZ ALOQA TIZIMLARI VA DASTURLARI»

KKAKTU  kanallar  kod  bo‘yicha  ajratiladigan  ko‘p 
tomonlama  ulanish  (CDMA  –  Code  Division  Multiple  Access). 
Uning  asosida  an’anaviy  tor  polosali  tizimlardagiga  qaraganda 
uzatiladigan 
xabarning 
polosasini 
atayin 
va 
ko‘p  marttali 
kengaytirilishini ko‘zda tutadigan ma’lumotlarni uzatish tizimini keng 
polosali qurish (spread spectrum) g‘oyasiga yo‘nalish yotadi. 
Bu  usulning  nazariyasi  1935  yildayoq  ishlab  chiqilgan,  lekin 
amaliy  ishlatilishni  FDMA  va  TDMAlardan  sezilarli  keyin  oldi.  U 
ishlatilganida  barcha  abonentlar  orqali  doimo  tizimga  aloqa  uchun 
ajratilgan butun mumkin bo‘lgan diapzonning kengligi ishlatiladi. Bu 
texnologiyaning  asosi  trafik  kanallarini  Uolsh  funksiyalari  orqali 
ortogonal  bo‘lish  hisoblanadi.  Ular  faqat  64  ta  aniqlangan.  Shunday 
qilib,  nazariy  jihatdan  bitta  bazaviy  stansiya  64  ta  abonentlarga 
ishlashini  tashkil  etish  mumkin.  Lekin  halaqitlarning  ta’siri, 
shuningdek  «soft  handover»-  sotalar  orasida  “yumshoq”  qayta 
ulanish  zarurati  (umuman  CDMA  usulining  afzalliklaridan  biri 
hisoblanadigan)  tufayli  amalda  qayd  etilgan  aloqa  uchun  45  tagacha, 
harakatdagi aloqa uchun 25 tagacha ishlatiladi.  
CDMAni  ishlatadigan  aloqa  tizimlari  TDMA  ishlatilgandagi 
kabi  sinxronlashtirishni  talab  qiladi.  Lekin  bu  yerda  sinxronlashtirish 
bo‘g‘ini  sifatida  Global  Pozitsiyalash  Tizimi  (GPS)  qatnashadi. 
CDMA  tamoyillari  asosida  qurilgan  aloqa  tizimlarining  afzalligi 
boshqa  usullarni  ishlatishda  samarali  ishlash  uchun  zarur  bo‘ladigan 
chastotaviy  rejalashtirishning  yo‘qligi  hisoblanadi.  Bundan  tashqari, 
signal/shovqin  nisbati  (ideal  holda  3-5  dB)  past  va  CDMA 
tamoyilining ishlatilishini o‘zi (shovqin sifat signallarning ishlatilishi) 
boshqa  standartlarga  qaraganda  uzatkichlarning  2-3  tartibga  kam 
nurlantirish  quvvatilarini  ishlatishga  imkon  beradi,  bunda  u  atigi       


36 
 
10  mVt  va  undan  pastni  tashkil  etadi.  TDMAdan  farqli  ravishda 
CDMA  asosidagi  tizimlarning  xizmat  ko‘rsatish  zonasi  asosan 
abonentlar stansiyalarining quvvatiga bog‘liq bo‘ladi. Bu texnologiya 
asosidagi  tarmoqning  sig‘imi  TDMAdagiga  qaraganda  o‘rtacha  5 
marta  va  FDMAdagiga  qaraganda  esa  10  martta  ortiq.  Bunda  uni 
qurish  uchun  o‘sha  qamrab  olishdagi  TDMA  texnologiyasi  asosidagi 
tarmoqqa  qaraganda  taxminan  40%  bazaviy  stansiyalar  soni  zarur 
bo‘ladi. 
CDMA  usulining  ishlatilishi  birlamchi  signal  (abonentning 
ovozi)  bazasini  sezilarli  sun’iy  kengaytirishdan  iborat,  u  quyidagi 
ikkita asosiy usullarda amalga oshiriladi:  
     
• to‘g‘ri kengaytirish - direct sequence spread spectrum (DSSS);  
     
• tashuvchi chastotani sakrashsimon o‘zgartirish - frequency hop 
spread   spectrum (FHSS).  
Birinchi 
variantda 
axborot 
xabari 

davomiylikdagi 
elementlardan  (chiplardan)  tashkil  topgan  psevdo-tasodifiy  ketma-
ketlikni 
(PTKK) 
manipulyatsiyalaydi, 
binobarin, 
chiplarning 
davomiyligi 
uzatiladigan 
axborot 
biti 
yoki 
simvolining 

davomiyligidan  ko‘p  marttaga  (N  marttaga)  kichik  bo‘ladi.  N  qiymat 
to‘g‘ridan-to‘g‘ri  birlamchi  xabarning  polosasiga  qaraganda  uzatish 
polosasining kengaytirilishi darajasini xarakterlaydi va shuning uchun 
spektrni  kengaytirish  koeffitsienti  deyiladi  (ingliz  tilidagi  matnlarda 
spreading factor yoki processing gain).  
Aytib  o‘tilgan  uzatiladigan  D(t)  oqim  bilan  c(t)  PTKK 
manipulyatsiyalash odatda oddiy ko‘paytirish orqali amalga oshiriladi 
(1.18a- rasm). 
1.18b–  g-rasmlardagi  diagrammalar  ikkilik  uzatish  va  binar 
PKTT  misoli  uchun  to‘g‘ri  kengaytirish  protsedurasining  tarkibini 
ko‘rsatadi. 
1.18v-  rasmda  davriy  binar  PTKK  tasvirlangan  bo‘lib,  uning     
N  =  8  chiplardan  iborat  davri  bitta  xabar  jo‘natmasi  davomiyligiga 
mos  keladi  (umumiy  holda  PTKK  davri  ixtiyoriy,  xususan,  axborot 
jo‘natmasining davomiyligidan sezilarli katta bo‘lishi mumkin, buning 
ustiga  PTKK  umuman  aperiodik  bo‘lishi  mumkin).  To‘g‘ri 
kengaytirish  natijasi,  agar  axborot  jo‘natmasi  nolinchi  bitni  tashisa 
(1.18b-rasmdagi  D(t)  musbat  qutb)  ravshan  bo‘ladi  (1.18g-rasm), 
qayta  ko‘paytirgich  chiqishidagi  PTKKning  boshlang‘ich  versiyasi 
bo‘ladi.Jo‘natma  orqali  joriy  bitning  1  qiymati  uzatilganida 
PTKKning 
qutbliligi 
qarama-qarshisiga 
o‘zgaradi. 
Qayta 


37 
 
ko‘paytirgichdan  keyin  signal  standart  tashuvchi  modulyatoriga 
(BFM, KFM va h.k.) beriladi.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
                        
 
 
 
 
 
 
 
1.18- rasm.   Ikkilik uzatish va binar PKTT uchun spektrni to‘g‘ri 
kengaytirish protsedurasi 
 
Ko‘rish  mumkinki,  spektrni  to‘g‘ri  kengaytirish  protsedurasi 
uzatiladigan  bitning  0  va  1  qiymatlariga  javob  beradigan  qarama-
qarshi  signallarni  qoldirish  bilan  ikkilik  uzatishning  gauss  kanalidagi 
halaqitbardoshligini yomonlashtirmaydi. 
Spektrni  kengaytirishning  ikkinchi  usuli  ishlatilganida  axborot 
jo‘natmasining  har  bir  simvoli  ma’lum  ketma-ketlikda  beriladigan 
diskret chastotalar to‘plami yordamida uzatilishi kerak. 
Mavjud va istiqbolda ishlab chiqiladigan sotali aloqa tizimlarida 
sinxron  yoki  asinxron  variantda  amalga  oshiriladigan  spektrni  to‘g‘ri 
kengaytirish ustun ishlatiladi. Bu ikki  modifikatsiyalarning farqi juda 
sezilarli.  Birinchisi  qabul  qilish  tomonida  turli  abonentlarning 
signallari  o‘zaro  vaqt  surilishlariga  ega  bo‘lmasligi  uchun  alohida 
abonentlarga  tayinlanadigan  barcha  individual  manzillar  ketma-
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Download 3,49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   137




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish