Informatika va axborot texnologiyalari fani haqida

 CAE/CAD/CAM-tizimlarning  vazifalari,  xarakteristikasi  va  unga 
misollar 
 
Mashinasozlikda  CAD-tizim  vazufasi  ikki  o‘lchamli(2D)    va  uch 
o‘lchamli(3D)  loyihalashdan iborat. 2D loyihalashga chizmachilik, konstruktorlik 
hujjatlarini  rasmiylashtirish,  3D  loyihalashga  uch  o‘lchamli  modellarni  olish, 
metrik hisoblashlar, real vizuallashtirish, 2D va 3D modellarini o‘zaro o‘zgartirish 
funksiyalari kiradi.й 
CAD-tizimlari  ―engil‖  va  ―ogir‖  tizimlarga  bo‘linadi.  Engil  tizimlar  2D 
grafikaga  yo‘naltirilgan  bo‘lib,  arzon  va  hisoblash  resurslariga  nisbatan  talab 
kamroq.  Ogir  tizimlar  3D  geometrik  modellashtirishga  yo‘naltirilgan  bo‘lib, 
yniversal,  qimmat  hisoblanadi.  Ularda  chizma  hujjatlarni  rasmiylashtirish  uch 
o‘lchamli geometrik modellarni qayta ishlash orqali amalga oshiriladi.     
САМ-tizimning  asosiy  vazifasi  texnologik  jarayonlarni  ishlab  chiqish,  sonli 
boshqaruv  dasturli  texnologik  qurilmalar  uchun  boshqaruvchi  dasturlar  sintezi, 
qayta ishlash jarayonlarini modellashtirish, shu bilan birga asbobni nisbiy harakat 
trayektoriyasi qurish, ishlov berish jarayonini tayyorlash, ishlov vaqti normalarini 
hisoblashdan iborat 
САЕ-tizim  vazifalari  turli-tumandir.  Sababi  ular  tahlil  proseduralarini 
Loyihalash,  modellashtirish,  loyiha  qarorlarini  optimallashtirish  bilan  bog‘liqdir. 
Mashinasozlik CAE tizimi tarkibiga quyidagi proseduralar uchun tuzilgan dasturlar 
kiradi: 
• chidamlilik tahlili kabi fizik kattalik maydonlarini modellashtirish; 
• makro darajada o‘tish jarayonlari va holatini hisoblash; 

---

124 
 
• ommaviy  xizmat  ko‘rsatish  modellari  asosida  murakkab  ishlab  chiqarish 
tizimlarini imitasion modellashtirish. 
ALTni  aniq  takliflarga  bo‘lgan  ehtiyojini  qulay  moslashtirish,  uni 
rivojlantirish  uchun  ALT  tarkibida  moslashtirish  asboblari  vositasi  bo‘lish 
maqsadga muvofiqdir. Bu vositalar kengaytirish tillarini qo‘shgan holda u yoki bu 
CASE-texnologiyalarida taqdim etilgan. Ayrim ALTlarda original asboblar muhiti 
ishlatiladi.