M avzu b o ‘y ich a n a zo ra t savollari:
1. T abiat bilan bog‘liq qadriyatlar haqida m a’lum ot bering.
2. M avsum iy bayram va m arosim larning ekologik tarbiyadagi
aham iyati nim ada?
3. Shifobaxsh
o ‘sim liklam ing
m o‘jizaviy
xosiyatlari
haqida
nim alarni bilasiz?
4. X alq tabobatida m usiqa va qo ‘shiqning aham iyatiga oid
nim alarni bilasiz?
5. « S o g ‘lom turm ush tarzi» tushunchasiga ta ’rif bering.
6. Tozalik, shaxsiy gigiyena k o ‘nikm alariga oid xalqona ibratlardan
m isollar keltiring.
7. E kologik tarbiya va ijodi janrlaridan m isollar keltiring.
T O P S H IR IQ .
Rivoyatni diqqat bilan o ‘qib chiqing. D avolashning
turli xalqona usullari haqida eshitganlaringizni eslang.
T ild a n q o lgan xon
B ir yurtning xoni tush k o ‘ribdi. Tushida g o ‘rda yotganm ish,
m unkarnakirlar kelib, unga d o ‘q-po‘pisa qilibdi'. X on q o ‘rqib ketibdi,
ertalab tursa, tildan qolibdi. X on gapirm oqchi bo ‘larm ish-u, gapira
olm asm ish, tili nuqul g ‘o ‘ldir-g‘o ‘ldir qilarm ish. X o n n in g jah li chiqibdi,
baqirib-chaqirm oqchi bo ‘libdi, am mo tili yana g ‘o ‘ldir-g‘o ‘ldirdan
nariga o ‘tm abdi. Saroydagilar ham xonim iz nim a deyaptilar, deb hayron
b o ‘lisharm ish. «Ins-jins tegdi» deb, alas-alas qildirishibdi, dev chaldi
deb, qator-qator q o ‘y s o ‘yishibdi, arvoh urdi deb, xayr-ehson qilishibdi,
lekin xonning tili chiqm abdi. N avbatm a-navbat tabiblar qarashibdi,
am m o hech kim xonning tilini chiqarolm abdi. «Sam arqandda ibn Sino
degan bir tabib chiqibdi. U o ‘likka jo n kiritar em ish», - deb eshitishgan
ekan. Bosh vazir Sam arqandga borib, ibn Sinoni boshlab kelibdi. Ibn
Sino xonning u yoq-bu y o g ‘ini k o ‘rgan b o ‘libdi, dori-darm on ichtiribdi.
Keyin o ‘zicha: «Bu xon hech qanday kasalga chalinm agan. Tushi yo
o ‘ngida q o ‘rqqanidan tili y o ‘qolgan. Buni ta ’sir-aks y o ‘li bilan, y a ’ni
q o ‘rqitish usuli bilan davolab, tilini chiqaram an», deb o ‘ylabdi-da, xonni
tashqariga olib chiqib, o ‘rindiqqa o ‘tqazib qo ‘yishni buyuribdi. Saroy
kishilari xonni tabib aytganday qilib, o ‘rindiqqa o ‘tqazib q o ‘yishibdi.
Shundan keyin Ibn Sino: «X onning eng yaxshi k o ‘rgan narsasini olib
kelinglar-da, ro ‘parasiga qo ‘yinglar», - deb buyuribdi. X on Q orabayir
128
oti bilan Kenjaoyim ismli xotinini yaxshi ko‘rar ekan. R o ‘parasiga
bog‘langan otini erkalatolmay xon yum -yum yigMabdi. Ibn Sino: «Yana
nimani yaxshi ko ‘radi xoninglar?» deb so'rabdi. «Kenja oyimni
jonlaridan ortiq yaxshi k o ‘radilar», deyishibdi. Ibn Sino: «Kenja oyimni
olib kelib, otga m indirib qo'yinglar», debdi. Saroy kishilari Kenja
oyimni olib kelib, xonning suyukli oti ustiga m indirib qo ‘yishibdi.
Podsho Kenja oyimni k o ‘rib, dodlab yuboribdi. Ammo tili dodga
kelm asdan nuqul « g ‘uldur-g‘uldur» qilarmish.
Ibn Sino saroyning kattasini bir chetga olib chiqib: «M en bir gap
aytaman, sizlar uni aniq bajarasizlar, y a ’ni men xon yonida o ‘tirib, sizni
tuzata olmagan bo ‘lsam ham, bu yerga bekor kelm abm an, dori-
darmonga otingiz bilan kenja xotiningizni olib ketyapman, deym an-da,
otga minib qamchi bosaman, - debdi. - Kenja oyim ga ham tayinlab
qo'yinglar, yana meni olib qochib ketar ekan, deb qo‘rqib-pisib
yurmasin. Ammo men otga qamchi bosganda dod-faryod k o ‘tarsin»,
debdi. Ibn Sinoning aytganini qilishibdi.
Podsho ni ma gapligini bilolmay hayron emish. Ibn Sino xonning
oldiga kirib, tiz ch o ‘kib: - Endi, xon hazratlari, sizni davolay olmadim,
kasalingiz bcdavo ekan. Bergan dori-darm onlarim , shuncha kun
qaraganlarim ga saroydagi kishilaringiz ana bu otingiz bilan Kenja oyim
xotiningizni tuhfa qilishdi. M enga ruxsat bersangiz, uyimga qaytsam , -
debdi. Ibn Sino shunday deb otga qarab chopibdi-da, shoshib-pishib
unga
minib,
ustma-ust qamchi
bosibdi.
Podsho
avval
g'udir-
g ‘udirlagancha o 'rnidan turib ketibdi. Keyin bir kuchanib baqirgan ekan,
tili chiqib ketibdi... Tovushi butun saroyni larzaga keltiribdi. Ibn Sino
ning orqasidan: «Ushla, ushla anavi qaroqchi o ‘g ‘rini, kuppa-kunduz
kuni otim bilan xotinimni o ‘g ‘irlab ketdi-i-i! - deb baqiraveribdi,
chaqiraveribdi. Bir payt ibn Sino otni choptirganicha bir joyga borib,
keyin orqasiga qaytib kelibdi. Uni k o ‘rgan xon: «Xoy, o ‘g ‘rimisan,
tabibm isan, - debdi. Shunda ibn Sino: «M en tabibman, o ‘g ‘rim asm an»,
debdi. Xon: «B o'lm asa, nega bunday qilding?» deb so ‘rabdi. Ibn Sino:
-
Shunday qilmasam boMmasdi. Siz tushingizda q o ‘rqqaningizdan
tildan qolgan edingiz. Sizni q o ‘rqitish orqaligina davolash mumkin edi.
Boshqa har qanday dori-darm on sizga foyda berolmasdi. M ana tilingiz
chiqdi, endi xotiningiz ham, otingiz ham o ‘zingizga buyursin, - debdi.
Ibn Sino otdan tushib, uning tizginini xonga tutqazibdi. Xon ibn
Sinoning aqlu-karom atiga qoyil qolib, boshdan-oyoq sarpo beribdi-da,
o^ziga bosli tabib qilib tayinlabdi.
129
T O P S H IR IQ . A bu Ali ibn Sinoning sog‘liq-salom atlik haqidagi
fikrlarini diqqat bilan o ‘qib chiqing.
Do'stlaringiz bilan baham: |