Microsoft Word Foydali qazilma end doc

 
13-rasm. Misning ishlatilishi. 
1-vakuum jihozlar va quvurlar, 2-latun (misQrux) olishda,  
3-latun jihozlar yasashda, 4-qurol-aslaha yasashda,  
5-bronza xaykalllar quyishda, 6-generotor simlari, 7-mashinasozlikda, 
8-qurilishda, 9-oshxona priborlari, 10-xirurgiya anjomlari, 11-tangalar 
yasashda, 12-samolyotsozlikda, 13-elektr simlari ishlashda,  
14-mis kuporosi ishlashda. 

---

 
72
 
 
14-rasm. Qo‘rg‘oshin, rux va kumushning ishlatilishi. 
 
ALUMINIY KONLARI. 
Aluminiyning klarki 8,05 %, solishtirma og‘irligi 2,7. Aluminiy 
mexanik pishiqligi, yengil va oksidlanmasligi, elektr tokini yaxshi o‘t-
kazishi bilan xalq xo‘jaligida asosiy o‘rin tutadi. U ko‘pgina element-
lar bilan qotishmalar hosil qiladi. Mis bilan dyuraluminiy, kremniy 
bilan silumin sanoatda keng qo‘llaniladi. Aluminiy aviatsiya, avtomo-
bil, kemasozlik, elektrotexnika va ro‘zg‘or buyumlari ishlab chiqa-
rishda ishlatiladi (16-rasm). Aluminiyning dunyo bo‘yicha tabiiy zaxi-
rasi 2005-yil ma’lumoti bo‘yicha 32 mlrd t. Bir yilda dunyo bo‘yicha 
165 mln t aluminiy ma’dani qazib olinadi. Shu jumladan, Avstraliyada 
58 mln t qazib olinadi. 
Aluminiy ishlab chiqarish uchun asosiy xomashyo-boksit jinsi 
hisoblanadi (15-rasm). 
Aluminiyning minerallari juda ko‘p – 250 ga yaqin. Ulardan 
byomit, diaspor va gidrargillit eng asosiylari hisoblanadi va ular boksit 
tarkibiga kiradi (15-rasm). 
Aluminiy konlarining tabiatda ikki turi uchraydi: 1.Qoldiq 
konlar. 2. Cho‘kindi konlar. 
Qoldiq konlar tog‘ jinslarining nurashi natijasida paydo bo‘ladi. 
Masalan, nefelinli siyenitlar, bazalt va diabazlarning nurashga uch-
rashi natijasida gillar tarkibiga kiruvchi yuqorida ko‘rsatilgan mineral-

---

 
73
lar to‘planishi natijasida hosil bo‘ladi. Bunday konlar AQSHda Ar-
kanzas shtatida, Hindistonda, Braziliyada uchraydi. 
Cho‘kindi konlar Vengriya, Fransiya va Rossiyada (Uralda, Qi-
zil shapkachasi) joylashgan.