Toshkent davlat iq tiso diyo t universiteti q. X. Abdurahmonov

2.Mehnat unumdorligi o‘sishining o‘rtacha ish haqining o4sish sur’atlaridan
ilgarilovchi sur’atlarini ta’minlash. 
Bu tamoyilning mohiyati — ishlab 
chiqarishni rivojlantirish va uning samaradorligini oshirish asosida mehnat 
daromadlarini maksimal darajaga yetkazishdan iborat.
3. Xodimning mehnat hissasiga, mehnat mazmuni va sharoitlariga, korxona
joylashgan mintaqaga, uning qaysi tarmoqqa mansubligiga qarab ish haqini
tabaqalashtirish. 
Mazkur tamoyil xodimning o ‘z mehnat malakasidan, 
mahsulotning yuqori sifatli bo‘lishini ta’minlashdan moddiy manfaatdorligini 
kuchaytirish zarurligiga asoslangan.
4.Teng mehnatga teng ish haqi. 
Bozor sharoitida bu tamoyilning maqsadi 
— ishlovchining jinsi, yoshi, milliy mansubligi va hokazolarga qarab uning 
mehnatiga haq to‘lashda kamsitishga yofcl qo‘ymaslikdir.
5. Mehnatga haq toMashni davlat tomonidan tartibga solish.
Prezidentimizning «Xalq ta’lim xodimlari mehnatiga haq to‘lash tizimini 
takomillashtirish to'g'risida» va «Tibbiyot xodimlari mehnatiga haq toiash 
tizimini takomillashtirish to‘g‘risida»gi Qarorlari ushbu tamoyilni o‘zida aks 
ettirgan va islohotlarning navbatdagi bosqichini belgilab berdi.
6.Mehnat bozorining ta’sirini hisobga olish. 
Mehnat bozori — bu, shunday 
bir sohaki, u yerda pirovard natijada mehnatning har xil turlariga baho berish 
tarkib topadi.
7. Mehnatga haq to‘Iash shakllari va tizimlarining oddiyligi, mantiqiyligi
va qulayligi 
mehnatga haq to‘lash tizimlarining mohiyati haqida keng xabardor 
bo‘lishni ta’minlaydi.
8.3. Tarif tizimi elementlari
Korxonalarda mehnatga haq toiashni tashkil etishning asosiy elementlari — 
mehnatni me’yorlash, tarif tizimi, ish haqining shakllari va tizimlaridir. Har 
bir element qat’iy belgilangan vazifasiga egadir.
Mehnatni normalash 
— bu, ilmiy asoslangan mehnat xarajatlarini va uning
80

---

natijalarini: vaqt normalari, soni, xizmat ko‘rsatishning boshqarilishi, mahsulot 
ishlab qarishning topshiriqlari normalari ni aniqlashdir.