Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги

аниқ хейлитлар ва симптоматик хейлитлар.
А н и қ хейлитлар гуруҳига 
эксфолиатив, гландуляр, алоқали 
(од- 
д и й ва аллергик), 
метереологик ва актиник хейлитлар 
киради. 
С и м п то м ати к хейлитлар гуруҳига 
атопик, экзематоз ва плазма
ҳужайрали хейлит, макрохейлит 
— бу М е л ь к е р со н -Р о зе н та л
си н д ром и каби кўри н и ш и д а - 
ихтиоздаги хейлит, гиповитами-
нозли хейлитлар 
киради.
М елькерсон -Р озен тал си н д ром и , ихтиоз ва ги п ови там и н оз- 
л ар тўғри си д аги бўлим да ёр и ти л ган б ўлиб, шу ўри н д а, х ей ­
л и тл ар н и н г б ош қа тури, ш унингдек, л а б н и н г сурункали ё р и ­
л и ш и тўғрисида м аълум отлар бериб кетилган.
Э К С Ф О Л И А Т И В Х Е Й Л И Т
Эксфолиатив хейлит —
ф ақ ат лаб қизил ҳо ш и яси н и н г ж а- 
роҳатланиш и б и л ан кечадиган сурункали касалликдир. Бу х ас­
та л и к тўғрисида б и ри н чи м аротаба Stelw agon 1900 йилда “ п ер- 
систирую щ ая д еск в ам ац и я губ” ном и билан ёзган. К ей и н ч а- 
л и к Besnier (1901), И .Ф .З ел ен ев (1903) “ Seborrhoica sicca oder 
exfolation” - “л а б н н и н г э к сф о л и ати в ял л и ғл ан и ш и ” деб аташ - 
ни так л и ф қилиш ади. Б .М .П а ш к о в (1963) бу касалли к тўғри- 
сида и зл ан и ш лар н и чуқурлаш тириб, ун и н г к л и н и к а с и , пато­
генези ва даволаш ҳамда и кки хил ш аклдаги эксф ол и ати в х ей ­
лит: қуруқ ва экссудати в ш акл и н и кўрсатиб, уларни б и р -б и - 
рига ўзгариб тури ш и н и таъкидлади.
Этиологияси ва патогенези.
К ўп ч и ли к тад қи қо тч и л ар ка- 
с ал л и к асосида н ейроген м еханизм , [Stelwagon, 1900; Trim ble 
1913; C urtis, Rogers 1952], ян а б ош қа гуруҳ м уаллиф лар ш ах- 
сий руҳий патологик ҳолат ётади, деб изоҳлаш ади. Э лектро- 
э н ц е ф а л о гр а ф и я д а б ундай б ем о р л ар н и те к ш и р и ш н атиж ала- 
р и н и н г кўрсатиш ича, ф аол б и о эл ектр и к токлар б ош м и ян и н г 
эн са соҳасида ўткир ва со к и н тўлқинларид а, синхронли се-

---

220
О т з бушлиги шиллиц қавати ва ла б касалликлари
к и н ф ао л л и к м и я н и н г м арказий ва п еш он а соҳасида кузати­
л и ш и , а й н ан б ош м ияда чуқур и р р и та ц и я асоратл ари пайдо 
б ўли ш и н и кўрсатади.
Э к сф о л и ати в хей л и т б и л ан огри ган бем орл ар асаб и й -р у - 
ҳ и й ҳ о л а т и н и н г қ у з ғ а л г а н -д е п р е с с и в , а й н и қ с а , э к с с у д а тл и
ш аклда я қ қ о л кузатилиш и, к асал л и к н и н г қуруқ ш аклида реп- 
рессив р е ак ц и я-қ ў зғал и ш усти ҳолати кўри н и ш и аниқпанди.
Э к сф о л и ати в хейлитдаги п ато л о ги к ж араён асоси д а ф и б ­
роз би ри кти рувчи тўқим ада турли ом иллар: ял л и ғлан и ш , им - 
м ун н о-ал л ерги к , м етаболти к, генетик ом иллар ётади. Л и м ф о ­
цит ва п л азм ати к ҳуж айраларни гистологик тек ш и р и ш д а, к а ­
с ал л и к потогенезида им м ун н оал л ерги к ом ил аҳам иятли эк ан - 
л и ги ан икд анган.