Psixologik trening asoslari

Treningning rivojlanish asoslari 
Konstruktiv ish faqat psixologik jihatdan rivojlangan, tayyorlangan 
guruhda amalga oshirilishi mumkin. Guruh terapevtik va tuzatish-rivojlantirish 
qobiliyatiga ega bo'lish uchun shunga mos ravishda rivojlanishi kerak. 
Guruhning shakllanishi va rivojlanish jarayonini tavsiflashda turli xil 
yondashuvlar mavjud va guruh rivojlanishining stsenariysi ko'p jihatdan 
tashkilot turiga ham, rahbarning roli va mavqeiga, uning individual yurish 
uslubiga bog'liq. Ammo ko'pchilik mualliflar guruh rivojlanish jarayonida 
kamida to'rtta asosiy bosqichning mavjudligini ajratib ko'rsatishadi.
1.
 
Yo'nalish berish va bog’liqlik bosqichi.
Ishtirokchilarning diqqati 
vaziyatga yo'naltirilgan, bir-biriga va rahbarga qaratilgan bo’ladi. Aksariyat 

---

114 
ishtirokchilar trening jarayonida bir –birlariga nisbatan shubha bilan qarashi va 
o’zining himoyalanganlik darajasini namoyon qilishi mumkin. Ushbu vaziyatda 
ishtirokchilarning o’zini erkin tutishi ko’proq trenerning kasbiy qobiliyatiga 
bog’liq bo’lib, trenerdan katta ma’suliyatni talab etadi. Ishtirokchilar trenerdan 
ko’rsatmalarni kutishlari kerak bo’ladi, chunki, trener ishtirokchilar o’rtasida 
rishta bog’lovchi yagona tashkilotchidir. Trener diqqat bilan guruhning holati, 
ishtirokchilarning qiziqishi va intilishini kuzatadi va tahlil qiladi. Shuningdek, 
treningni davomiyligi ishtirokchilarning toifasi va trenerning tashkil qilish 
uslubiga bog’liq bo’lib, bu treningni keyingi bosqichini muvaffaqiyatli 
chiqishini ta’minlaydi. 
2.
 
Nizolar va ularni “silliqlash” bosqichi.
Trening jarayonida ishtirokcilar 
o’z istaklari bilan rollarni taqsimlashadi va guhdagi ijtimoiy rollar asosida o’z 
orinlariga joylashadilar. Lekin rollarni taqsimlash jarayonida ishtirokchilar 
o’rtasida agressivlik, rahbar bilan ochiq qarama –qarshilik, guruhlar o’rtasida 
dushmanlik, keskinlik kuchayishi mumkin. Ishtirokchilarning bir-birlariga 
konstruktiv yordami hali ham mavjud emas yoki yomon ifodalanganligi ham 
kuzatilinishi mumkin. Shunday ekan, ushbu bosqich trenerdan alohida nazorat 
va mahoratni talab etib, diqqatini guruhda nima sodir bo’layotganiga qaratishi 
kerak bo’ladi. Bu erda trener oldindan vaziyatni to’liq idrok etishi, kora olish 
qobiliyati asosida maslahatlar berishi, yuzaga kelgan ziddiyatlni yumshatush va 
silliqlash orqali keyingi bosqichlarni barqarorligini ta’minlash imkoniyatini 
beradi.