|
4. 2. Turistik sayohatning yo‘nalishini va dasturini tuzish
Turistik xizmat ko‘rsatish dasturini yaratish quyidagi
tushunchalarni o‘z ichiga oladi:
– sayohat yo‘nalishi;
– xizmatlar ijrochisi bo‘lgan turistik korxonalar ro‘yxati;
– xizmatlar ijrochisi bo‘lgan har bir korxona taqdim etadigan
turlar vaqti;
– ekskursiyalar va qadamjo obyektlar tarkibi;
– turistlar sayri va safarlar ro‘yxati;
– dam olish tadbirlari majmuasi;
– yo‘nalishning har bir punktida to‘xtash vaqti;
– sayohatda qatnashayotgan turistlar soni;
– ichki yo‘nalish bo‘ylab harakatlanuvchi transportlar turi;
– turizm bo‘yicha yo‘riqchi-uslubchi, ekskursovod, gid-tarjimon,
boshqa xizmat ko‘rsatuvchi personalga va ularni zaruriy qayta
tayyorlashga bo‘lgan ehtiyoj;
– transport vositalari;
– reklama, axborot va kartografik materiallar shaklini tayyorlash,
turistik yo‘llanmalari uchun axborot varaqalarida sayohat tavsifi.
Turistik sayohat xizmatini loyihalashtirishning natijasi turistik
korxonaning quyidagi texnologik hujjatlarida aks etadi:
turistik sayohatning texnologik xaritasi (1- ilova);
turistik korxonaning yuklanish grafigi (2- ilova);
iste’molchiga taqdim etiladigan turistik yo‘llanmaning axborot
varaqasi (3- ilova).
«Turistik safar» xizmatini loyihalashtirish quyidagilarni nazarda
tutadi:
turistik safar kechadigan hudud va yo‘nalishning ekspeditsion
tekshiruvini o‘tkazish;
turistik safar yo‘lidagi (trassadagi) joylashtirish va uskunalar,
turar joylar loyihalarini ishlab chiqish va tayyorlash;
zaruriy turistik jihozlar, uskunalar va transport vositalarining
sonini hisob-kitob qilish;
turizm bo‘yicha yo‘riqchi-uslubchilar, boshqa xizmat ko‘rsatuvchi
xodimlarga bo‘lgan talabni o‘rganish hamda ularning tayyorgarligini
tashkil etish;
safar yo‘li bayonnomasi ko‘rsatilgan reklama – axborot
materiallarini tayyorlash;
«Turistik safar» xizmati xavfsizligi bo‘yicha choralarni belgilash.
Safar yo‘lini ishlab chiqish hududlar bo‘yicha mo‘tadil iqlim
sharoiti, ekologik va sanitariya talablariga javob beradigan, amaldagi
me’yoriy hujjatlarda belgilangan tarzda (SSBT, tabiat muhofazasi
sohasi standartlariga mos keladigan) hamda aniq turizm turi
rivojining real imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda amalga
oshiriladi.
«Turistik safar» xizmatini loyihalashtirishning hujjatli asosi
yo‘nalishning ekspeditsion tekshiruvi va turistlar xohishini
sotsiologik so‘rov o‘tkazilganligi to‘g‘risidagi hisobot hisoblanadi
(4- ilova).
«Turistik safar» xizmatini loyihalashtirishning natijasi uning yo‘l
pasporti hisoblanadi (5- ilova).
«Turistik safar»ning yo‘l pasporti quyidagi tashkilotlar bilan
kelishiladi:
sanitariya-epidemologiya xizmati organlari;
transport vositalari harakatini nazorat qiluvchi boshqa tashkilotlar
(YPX, suv inspeksiyasi va boshqalar);
yer maydoni boshqaruvi organlari (mulkdorlar) bilan, agar ular
hududdan turistik safar yo‘li o‘tgan bo‘lsa.
Turistik sayohatning yo‘nalishini va dasturini tuzishbo‘yicha
barcha jarayonlarni tushuntirishga imkon beruvchi quyidagi
texnologiya taklif etiladi. O‘z tarkibiga Toshkent, Buxoro va
Samarqand shaharlarini oluvchi «Buyuk Ipak yo‘lidagi qadimgi
shaharlar» nomli turistik mahsulotni ko‘rib chiqamiz. Mazkur
yo‘nalish Fransiya turistlariga tavsiya etiladi. Sayohat muddati – 7
kun va 6 kecha. Hisob-kitobni bir nafar turist uchun amalga
oshiramiz.
Asosiy
turistik
mahsulot
(turprodukt)
tarkibiga
quyidagilarni kiritamiz:
1) transport xizmatlari (TSer)
, masalan,
Parijdan Toshkentgacha
uchib kelish va orqaga. Biletning borib kelish narxi 980 dollarni
tashkil etadi;
2) transfert xizmatlari (SerTr)
–
bu turistni aeroportdan
mehmonxonagacha eltish va orqaga hamda turistni mamlakat bo‘ylab
tansprortda olib yurish xarajatlaridir. Aytaylik, bir kunlik mazkur
xarajatlar 30 dollarni tashkil qilsin;
3) mehmonxonalarda yashash (Acc)
–
Toshkentda (2 sutka),
Buxoroda (2 sutka) va Samarqandda (2 sutka) o‘rtacha bitta ikki
o‘rinli nomer sutkasiga 40 dollar. Mazkur xarajat tarkibiga ertalabki
nonushta xarajatlari ham kiritilgan;
4) yuqorida qayd qilingan uchta shahar restoranlarida ovqatlanish
(tushlik va kechki ovqat – 20 dollar);
5) uchta shaharda tarjimon, ekskursiya yetakchilarining (SerG)
xizmatlari – sutkasiga 5 dollar miqdorida;
6) diqqatga sazovor joylarga tashrif buyurish (TurS) – muzeylar,
Ko‘kaldosh madrasasi, Ulug‘bek observatoriyasi, Registon maydoni,
Shohi zinda ansambli, Labi hovuz majmuyi va boshqa tarixiy,
madaniy obyektlar (jami – 50 dollar).
7) turni tashkil etgan turistik firma xarajatlari va foydasi (IaP),
turetakchining kutib olishi-kuzatishi – 100 dollar.
8) boshqa davlatga tashrif buyurgan turistning barcha kunlari
uchun ixtisoslashgan kompaniyaga sug‘urta to‘lovi (badali) (SK) –
sutkasiga 2 dollar miqdorida.
Shunday qilib, turistik mahsulot summasi: OTur = TSer (980
AQSh dollari) + SerTr (30 AQSh dollari x 7 kun) + Acc (30 AQSh
dollari x 6 kun) + FR (20 AQSh dollari x 7 kun) + SerG (5 AQSh
dollari x 7 kun) + TurS (50 AQSh dollari) + IaP (100 AQSh dollari)
+ SK (2 AQSh dollari x 7) = 1709 AQSh dollari.
Shuni hisobga olish zarurki, bu dastlabki narxlardir, biroq, turistik
firma doimo xarajatlarni qisqartirishi va aviakompaniyalardan,
avtotransport tashkilotlaridan, mehmonxonalardan, diqqatga sazovor
korxonalardan chegirmalar olishi mumkin.
Qo‘shimcha xizmatlar mijozning istak-xohishi bo‘yicha kiritilishi
mumkin. Masalan, turistlar uchun bo‘sh vaqt ajratiladi (xarid uchun,
mustaqil sayohat uchun va hokazo). Bunda Xumson tog‘larida otda
sayr qilish (Bo‘stonliq tumani), qimizdan tatib ko‘rish, Buxoroda
hammomga
yoki
shaxsiy
turar-joylarga
tashrif
buyurish,
Samarqandda to‘yda yoki tantanali marosimlarda ishtirok etish.
Firma bunday madaniy xizmatlarni taqdim etuvchi tashkilot va
muassasalar bilan olidindan shartnoma tuzgan bo‘lishi kerak.
Tabiiyki, bunday qo‘shimcha xizmatlar turistik mahsulot narxini
qimmatlashtiradi .
Turistik mahsulot o‘z tarkibiga yo‘nalishni batafsil ifodalashni
kiritadi. U quyidagicha bayon qilinishi mumkin:
Do'stlaringiz bilan baham: |
