Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

 
5. Тарифга қарши келтирилагн далиллар. 
- 
Тарифлар иқтисодий ўсишни секинлаштиради.
Таҳлил қўрсатганидек, 
импорт тарифи киритилиши натижасида кичик мамлакатнинг иқтисодий 
фаровонлиги барча ҳолатларда пасаяди. Катта иқтисодиётнинг фаровонлиги 
ҳам пасаяди, агар савдо шартлари самараси тариф киритилиши натижасида 

---

131 
вужудга келадиган иқтисодий йўқотишлардан пастроқ бўлса. Катта 
иқтисодиётнинг савдо шартлари фақат унинг савдо ҳамкорлари бўлган 
мамлакатларнинг савдо шартлари, яъни фаровонлик даражаси пасайиши 
орқали яхшиланиши мумкин. Демак, барча ҳолатларда тарифларнинг жаҳон 
иқтисодиётига таъсири манфий бўлади, чунки улар халқаро савдо ҳажми 
пасайишига олиб келади.
-
Тарифларни бир тарафлама киритиш савдо урушларга олиб келиши 
мумкин. 
-
Тариф истеъмолчиларнинг солиқ юкларини ошишига олиб келади.
Истеъмолчилар тариф туфайли импорт ва маҳаллий маҳсулотларни юқорироқ 
нархлар бўлича сотиб олишга мажбур бўлади. Шундай қилиб, истеъмолчилар 
даромадининг бир қисми давлат ғазнасига ўтади, ва уларнинг даромади 
пасаяди. Ушбу даромадни давлат фойдасига қайта тақсимланиши ижтимоий 
муаммолар келиб чиқишига олиб келади. Бундан ташқари, импорт тарифи 
умумий нархлар даражаси кўтарилишига олиб келади. 
- 
Импорт маҳсулотларига ўрнатилган тариф экспортни камайишига 
олиб келади.
Кўп мамлакатларда экспорт маҳсулотлар таркибида импорт 
қисмлар бўлади. Уларнинг нархи ўсиши экспорт маҳсулотини ишлаб 
чиқариш ҳаражатларини ошишига олиб келади, ва унинг жаҳон бозоридаги 
рақобатбардошлиги пасаяди. Бундан ташқари тариф ушбу мамлакатнинг 
импортини қисқартириб, бошқа мамлакатнинг экспортини, яъни унинг 
экспорт даромадларини ва импорт қилиш имкониятларини камайтиради. 
Экспорт маҳсулотларига бўлган талаб камаяди, ва бу ишлаб чиқаришни 
қисқаришига ва бандлик муаммоларини кучайишига олиб келади. 
-
Тариф бандликни умумий даражасини пасайишига олиб келади. 
Импорт билан рақобатлашувчи маҳсулотларни ишлаб чиқарадиган маҳаллий 
корхоналардаги иш ўринларини ҳимоя қилиб, импорт тарифи экспорт ва у 
билан боғлиқ соҳаларда бандликни камайтиради. Импортни чеклаш 
натижасидаги экспортни камайтириш шунчалик кам бўлиши мумкинки, 
тариф киритилишининг импорт билан рақобатлашувчи соҳалардаги бандлик 

---

132 
даражаси ўсишига ижобий таъсири экспорт соҳалардаги бандликка бўлган 
манфий таъсири орқали йўққа чиқиши мумкин. Бундан ташқари, импорт 
билан рақобатлашувчи соҳаларда банд бўлган ишчилар ҳаражатлар ошгани 
туфайли ўз иш хақи ошишини талаб қилишади. Ушбу соҳаларга иш кучи 
ўтиб кетмаслиги учун, экспорт соҳалар ҳам иш хақини оширишга мажбур 
бўлади, ва бу ҳаражатлар ўсишига ва экспорт маҳсулотларнинг 
рақобатбардошлиги пасайишига олиб келади. Натижада, экспорт ҳажми 
камаяди.