Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

34- расм 
2. Истеъмолчилар ютказиши:
a + b + c + d
4. Давлат бюджети даромади
c + e
3. Ишлаб чиқарувчилар ютуғи:
a
b
d
c
a
e
Q
T
Катта иқтисодиётда тариф киритилишининг 
иқтисодий оқибатлари
нарх P
миқдор Q
S
H
S
1
5. Соф йўқотишлар:
b + d
D
H
P
W
D
1
P
T
1.
Импорт тарифи нархни
P
W
дан P
T
гача кўтаради.
P*
T
t
D
2
S
2
6. Савдо шартларининг 
яхшиланиши: e
 
 

---

118 
Савдо бошланишидан олдин: 
Катта мамлакат маҳсулотни Е нуқтасида ишлаб чиқаради ва истеъмол 
қилади (34-расм).
Эркин савдо шароитида: 
Жаҳон бозори ушбу мамлакатга маҳсулотни фақат маълум бир 
миқдорини Pw нархи бўйича олиб кела олгани туфайли ва нарх пасайганда 
маҳсулотнинг таклифи ҳам камайгани учун, умумий таклиф чизиғи 
эгилувчан бўлади. У истеъмолчиларга ички ва ташқи бозорлардан таклиф 
қилинаётган маҳсулотлар миқдорини кўрсатади. Эркин савдо шартида ички 
таклиф ҳажми S1ни ташкил қилади, талаб ҳажми D1ни, импорт ҳажми эса 
(D1 – S1)га тенг бўлади. Импорт натижасида маҳсулотнинг ички нархи 
пасайди, ички таклиф ҳажми камайди, талаб ҳажми эса кўтарилди.
Тариф киритилгандан сўнг: 
Маҳсулотнинг ички нархи тариф ҳажмига
ошади (Pw дан Pт гача). 
Умумий таклиф эгри чизиғи юқорига тариф ўлчамида силжиди. 
Маҳсулотнинг жаҳон нархи P*т гача пасаяди. Тариф ҳимояси остида ички 
таклиф ҳажми S1дан S2гача кўтарилади, талаб ҳажми D1дан D2гача камаяди, 
импорт ҳажми эса (D1 – S1)дан (D2– S2)гача тушади.
Катта мамлакат импорт тарифини киритганда худди кичик иқтисодиёт 
шароитида вужудга келадиган самаралар пайдо бўлади. Фарқи шундан 
иборатки, катта иқтисодиётда даромадлар самараси икки қисмдан иборат 
бўлади:
