Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

1.5. ИШЛАБ ЧИҚАРИШ РЕСУРСЛАРИ ВА ТАШҚИ САВДО: 
ХЕКШЕР-ОЛИН МОДЕЛИ 
1. Хекшер-Олин назариясининг шартлари. Маҳсулотларни ишлаб 
чиқаришда омил нисбатан кўп миқдорда ишлатилганлиги. Мамлакатлар 
бошқа мамлакатларга нисбатан ишлаб чиқариш омили билан кўп 
миқдорда таъминланганлиги. 
2. Хекшер-Олин назарияси. 
3. Хекшер-Олин-Самуэлсон назарияси. 
4. Хекшер-Олин моделини эмпирик текшириш. Леонтьев парадокси. 
1. Хекшер-Олин назариясининг шартлари. Маҳсулотларни ишлаб 
чиқаришда 
омил 
нисбатан 
кўп 
миқдорда 
ишлатилганлиги. 
Мамлакатлар бошқа мамлакатларга нисбатан ишлаб чиқариш омили 
билан кўп миқдорда таъминланганлиги. 
Давид 
Рикардо 
моделига 
биноан 
мамлакатларнинг 
нисбий 
афзалликлари фақат мамлакатлар ўртасидаги меҳнат унумдорлигидаги 
фарқлардан келиб чиқиши мумкин. Ҳақиқий хаётда ташқи савдони асосида 
мамлакатлардаги мавжуд бўлган ресурслар ўртасидаги фарқ ётади.
Ресурсларни ташқи савдодаги ролини тушунтириш учун ташқи савдо 
фақат ресурслар ўртасидаги фарқларга боғлиқ бўлган моделни кўриб 
чиқамиз. Ушбу модел бўйича нисбий афзаллик мамлакатнинг ресурс 
салоҳияти (ишлаб чиқариш омилининг нисбий таклифи бошқа мамлакатга 
нисбатан кўплиги) ва технология (ишлаб чиқариш жараёнида маълум бир 
омилни бошқа омилга нисбатан кўпроқ миқдорда ишлатилиши) ўзаро 
ҳаракати орқали вужудга келади. 
Халқаро савдо ривожланишини мамлакатларнинг ресурс салоҳиятидаги 
фарқлари билан боғлайдиган назария умумий халқаро иқтисодиёт 
назариясида асосийлардан бири ҳисобланади. Уни икки швециялик 
иқтисодчи Эли Хекшер ва Бертил Олин ишлаб чиққан, шунинг учун у 

---

48 
Хекшер-Олин назарияси ёки ишлаб чиқариш омилларнинг нисбати назарияси 
деб номланади.