Қишлоқ ХЎжалиги ишлаб чиқаришини механизациялаштириш

1.29-расм. Тракторнинг уч
нуқтали ўрнатиш 
қурилмасининг тузилиши: 
1-юқориги ўқ, 2-пасткиўқ, 3- ўрта 
ўқ, 4-кўтариш ричаги, 5- 
марказий тортқи, 6-кашаклар, 7-
пастки бўйлама тортқилар,8-
гидроцилиндр,9-марказий тортқи 
втулкаси, 10-бўйлама тортқилар 
втулкаси, 11-муфта. 
Трактор кабинасида ўтирган 
оператор тегишли восита ѐрдамида 
гидроцилиндрга 8 босим остидаги 
мой 
юборса, 
унинг 
тортқичи 
кўтариш ричаглари 4 кўтаради, улар 
эса ўз навбатида кашаклар 6 орқали 

---

ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ ИШЛАБ ЧИҚАРИШИНИ МЕХАНИЗАЦИЯЛАШТИРИШ
пастки бўйлама тортқиларни 7 ҳамда 
уларнинг втулкасига 10 осилган 
машинани юқорига кўтаради ѐки 
пастга 
туширади.Агар 
машина 
тракторга тик (вертикал) текисликда
нотўғри уланиб ишлатилса, унинг 
олд томони ѐки орқа томони 
бирмунча кўтарилиб юради, бунда 
ишчи қисмлари ерга бир хил 
чуқурликда ишлов бермасдан қўяди. 
Буҳолат марказий тортқининг 5 
узунлигини винтли муфта 11 ҳамда 
кашаклар 6 ѐрдамида ўзайтириш ѐки 
қисқартириш билан ростланади.
Худди 
шундай 
машина 
тракторга 
ѐтиқ 
(горизонтал) 
текисликда нотўғри уланса, у ўнг 
ѐки чап томонга бурилиб, яъни 
―ѐнбошлаб‖ 
юрадиган 
бўлади. 
Натижада, машинанинг технологик 
жараѐнни бажариш сифати пасайиб, 
судрашга қаршилиги ортиб кетади. 
Бу ҳолат пастки бўйлама 
тортқиларни 
тракторнинг 
ѐн 
томонларига бурилишини чеклаш 
мақсадида ўрнатилган қўзғатмаслик 
занжирлари билан ростланади.
Айрим тракторларда занжир 
ўрнига тортқининг бурилишини 
чекловчи тиргак ричаглар қўйилади.
Икки 
нуқтали 
(1.30-расм) 
вариантдаги ўрнатиш қурилмасига 
айрим 
вазиятларда 
тракторга 
нисбатан 
10-15
0
гача 
бурилиб 
ишлашга 
мажбур 
бўладиган 
(масалан, 
плуг) 
машиналар 
ўрнатилади.
Бунинг 
учун 
ҳайдов 
тракторларига 
иккита 
пружина 
кийдирилган телескопик марказий 
тортқи 11 ўрнатилади. Трактор 
узунасига энгашганида пружина 
қаршилигини енгиб, телескопик 
тортқи 
узайиб–қисқариб, 
айрим 
қисмларнинг 
деформацияланишининг 
олди 
олинади.