Қишлоқ ХЎжалиги ишлаб чиқаришини механизациялаштириш

Таянч иборалар: 
энергетик кўрсатгичлари, қувват баланси, қувват 
ва тортиш қаршилиги, қувват кўрсатгичлари, танлаш сифатини 
баҳолаш усуллари, баҳолаш кўрсатгичлари, максимум қувватдан 
фойдаланиш, максимум йиллик иш сиғими.
27-МАВЗУ: ТРАКТОРЛАРНИ ТАНЛАШ КЎРСАТГИЧЛАРИ 
 

---

ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ ИШЛАБ ЧИҚАРИШИНИ МЕХАНИЗАЦИЯЛАШТИРИШ
қисмининг эни катта бўлган, тоғ 
олди ва тоғли минтақаларда ердан 
баландлиги паст бўлган ва эни 
каттароқ 
бўлган 
махсус 
тракторлардан 
фойдаланиш 
мақсадга мувофиқ ҳисобланади. 
Иссиқхоналарда агротехник 
тадбирларни бажариш учун кичик 
(мини) тракторлардан фойдаланиш 
юқори самара беради.
Танланган тракторлар қуйидаги 
талабларни: 
- тракторлар қуввати ва тортиш 
хоссалари бўйича мазкур минтақа 
ѐки фермер хўжалиги (фермерлар 
уюшмаси) 
шароитларидаги 
ишларнинг тўлиқ бажарилишини;
- 
агрегатларнинг 
мазкур 
шароитларда юқори иш унуми ва энг 
кам фойдаланиш ҳаражатлари билан 
ишлатилишини; 
- 
барча 
қишлоқ 
хўжалик 
мавсумлари даврида мумкин қадар 
ундан 
тўлиқ 
фойдаланиш 
ва 
режалаштирилган 
технологик 
жараѐнларни 
юқори 
савияда 
бажарилишини таъминлаши керак.
27.2. Тракторнинг энергетик кўрсатгичларини
аниқлаш
 
Тракторнинг 
энергетик 
кўрсатгичларига илгакдаги тортиш 
кучи 
(
)
ва 
фойдали 
иш 
бажаришга - қишлоқ хўжалик 
машинасини тортиш қаршилиги ва
унинг 
ишчи 
қисмларини 
харакатланишига 
сарфланадиган 
қуввати (
) киради. 
Тракторнинг двигатели ѐқилғи 
кимѐвий 
энергиясини 
иссиқлик 
энергиясига, уни 
эса 
механик 
энергияга 
айлантиради. 
Двигателнинг 
вақт 
бирлигида 
бажарган иши унинг қуввати (
) ни 
ифодалайди. Бу қувват двигателнинг 
самарали 
(эффектив) 
қуввати 
дейилади. 
Самарали 
қувватнинг 
бир 
қисми 
трансмиссиядаги 
ишқаланиш 
кучларини 
енгишга 
(
), трактор ва ишчи машинанинг 
салт 
ҳаракатланишига 
(
), 
тракторни шатаксирашига (
),
ишлов 
берилаѐтган 
майдонда 
қияликка 
кўтарилишга 
(
), 
тракторнинг жойидан қўзғалиши ва 
тўхташларида 
пайдо 
бўладиган 
инерция кучларини енгишга (
) ва 
ҳавонинг қаршилигини енгишга (
) 
сарфланади. Қолган қисми эса 
фойдали иш бажаришга - қишлоқ 
хўжалик машинасини тортиш ва
унинг 
ишчи 
қисмларини 
харакатлантиришга 
(
) 
сарфланади.
Тракторнинг қувват балансини 
қуйидагича ифодалаш мумкин: 

---