Қишлоқ ХЎжалиги ишлаб чиқаришини механизациялаштириш

23- МАВЗУ. МАҲСУЛОТЛАРНИ САРАЛАШ
ТЕХНОЛОГИЯСИ 
 ВА МАШИНАЛАРИ (2 СОАТ) 

---

ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ ИШЛАБ ЧИҚАРИШИНИ МЕХАНИЗАЦИЯЛАШТИРИШ
3.22-расм. Донларни юмалоқ кўзли ғалвирда ажратиш. 
1, 2 ва 3 - эни ғалвир 
кўзи диаметридан кичик донлар; 4 - эни галвир кўзи диаметридан катта дон. 
Донни қалинлиги бўйича
ажратиш чўзинчоқ тўртбурчак 
шаклидаги 
ғалвир 
(3.23-расм) 
ѐрдамида сараланади. Чунки ғалвир 
кўзидан фақатгина қалинлиги кўзлар 
энидан кичик бўлган донлар ўтиши 
мумкин. Бунда доннинг эни ва 
узунлиги аҳамиятга эга эмас, чунки 
чўзинчоқ тўртбурчак шаклидаги 
кўзлар доннинг узунлигидан бир 
мунча каттароқ узунликка эга 
бўлади. 
 
3.23-расм. Донларни чўзинчоқ тўртбурчак шаклдаги ғалвирларда 
ажратиш: 
1,2 ва 3-қалинлиги ғалвир кўзи энидан кичик донлар; 4- қалинлиги 
ғалвир кўзи энидан катта дон. 
Донни узунлиги бўйича 
ажратиш 
уячали 
юзалар 
орқали 
амалга 
оширилади 
(3.24-расм). 
Триерларнинг уячали юзалари ички 
уяли 
айланувчан 
цилиндр 
кўринишида ѐки ѐн юзаларида 
уячаларга эга дискли кўринишда 
бўлади. 

---

ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ ИШЛАБ ЧИҚАРИШИНИ МЕХАНИЗАЦИЯЛАШТИРИШ
 
3.24-расм. Донларни уячали юзаларда ажратиш.
1-узунлиги уяча диаметридан кичик дон; 2- узунлиги уяча 
диаметридан катта дон; а ва в –триерлар 
 
Донлар 
катталик 
ўлчамларига қараб, яъни, эни ва 
қалинлиги –ғалвирли, узунлиги эса 
махсус 
триерли 
машиналарда 
сараланади. 
Кўп ҳолларда донни тозалаш 
ва саралаш ишлари битта машинада 
бажарилади. 
СМ-4 русумли дон тозалаш 
машинаси бошоқли, дуккакли ва 
техник ўсимликларнинг уруғларини 
тозалаш 
ва 
саралаш 
учун 
мўлжалланган. 
Машинанинг асосий ишчи 
қисмларига (3.25-расм) юкловчи 
транспортер 1, ҳаво билан тозалаш 
қурилмаси 2, ғалвирли қисми 3, 
цилиндрсимон триерлар 5 ва 6 ҳамда 
икки оқимли элеватор 4 киради.
Машинада донни тозалаш-
саралаш жараѐни қуйидагича амалга 
оширилади. Комбайн билан ўриб-
янчилган 
донлар 
юкловчи 
транспотер 1 ѐрдамида ҳаво билан 
тозаловчи қурилма 2 нинг қабул 
қилиш камерасига юкланади ва 
белгиланган миқдорда қурилманинг 
аспрацион каналига ташлаб беради.