Tadqiqotlari

 
2.2. Marketing tadqiqotining kompleksli modeli 
Bozorni modellashtirish marketing tadqiqotining asosiy bozor qonuniyatlarini 
aniqlashga imkon beradigan muhim bosqichini ifodalaydi. Marketing tadqiqoti 
modeli – tovar bozorining holati, rivojlanishi va o‘zaro aloqalarini tavsiflaydigan 

---

46 
hodisa-jarayonlarni sifat yoki son jihatidan o‘xshatish hisoblanadi. Model grafik 
shaklida, tengliklar va tengsizliklar matematik yoki statistik tizimi ko‘rinishida, 
shuningdek, tavsifiy shaklda aks ettirilishi mumkin. Marketing tadqiqoti modeli 
quyidagi savollarga javob beradigan tadqiqotning uch pog‘onasini o‘z ichiga oladi: 
➢
birinchi pog‘onada – nima o‘rganiladi, tadqiqot qanday talablarga javob 
beradi, nimaga o‘rganiladi va kim o‘rganadi; 
➢
ikkinchi pog‘onada – tadqiqot qanday vazifalarni hal etadi, qaysi usullardan 
foydalaniladi; 
➢
uchinchi pog‘onada – qanday xulosalar olinishi mumkin. 
Ushbu savollardan kelib chiqib, marketing tadqiqotlari tipologiyasina murojaat 
qilinadi (2.1 – rasm). 
Modellar tizimida belgilangan ijtimoiy-iqtisodiy ob’ekt, jarayon yoki hodisani 
tavsiflaydigan matematik munosabatlar tizimini ifodalaydigan bozor faoliyatining 
statistik va ekonometrik modellari muhim o‘rin egallaydi. Marketing tadqiqotlarida 
o‘rganilayotan ob’ektning faoliyat ko‘rsatish jarayonlarini takror ishlab chiqaradigan 
o‘hshatish modellari ancha keng qo‘llanadi. Shuningdek, chiziqli dasturlash 
modellari, xususan, transport vazifalarini hal qilishda foydalaniladi. 
MARKETING 
TADQIQOTLARI 
METODOLOGIYASI 
RAZVEDKA 
(qidiruv) 
EKSPERIMENTAL
TAVSIFIY
(deskreptiv) 
TAHLILIY
(kazual) 
 
2.1-rasm. Marketing tadqiqotlari tipologiyasi 

---

47 
Shuningdek, marketing tadqiqotlarida keg qo‘llaniladigan savollar mavjud. 
Ushbu savollar tadqiqot o‘tkazishda jarayonlar ketma – ketligi aniqlanadi (2.2 – 
rasm).