Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги алишер навоий номидаги самарқанд давлат

Бу саволга жавобни таълим ва тарбия умумий вазифаларига 
асосланиб топиш мумкин, ўз навбатида бу вазифалар жамият 
ривожининг маълум бир босқичида унинг олдида турган умумбашарий 
мақсад ва вазифалар билан аниқланади. 
6.Кимни математикага ўргатиш керак? 
Бир томондан бу савол ёш ҳақида бўлиб, қачондан бошлаб болаларни 
математикага ўргатиш мақсадга мувофиқ ва қачон барча учун мажбурий 
дастур ўрнатишни тугатиш зарурлигини ифода этади. Иккинчи томондан, 
мактабдан кейинги математик таълимнинг узвийлигини ифодалайди. 
7.Ўрганиладиган математика мазмуни қандай бўлиши керак? Ёки 
нимани ўргатиш керак? 
Бу саволга жавоб математика ўкитиш мақсадлари ҳақидаги савол билан 
мустаҳкам боғлиқ. Математика фанидан уни ўқитиш ва ўргатиш учун қандай 
ҳажмда ва қандай маълумотлар олиш масаласи баҳсли масалалардан 
ҳисобланади. 
8.Математикани қандай ўргатиш керак? 
Бу саволга жавоб математика ўқитиш услубиятининг муҳим қисми 
бўлиб, энг ҳаракатчан, энг илғор ва энг қулай ўқитиш усуллари билан бирга 
ижодий ёндашишни талаб этадиган усуллар тизимини асослаш ва тарғиб 
қилиш талаб этилади. 
9.Математика ўқитиш услубияти фанининг асосий вазифалари 
қуйидагилар- математикани ўрганишнинг мақсадлари ва ўқув предмети маз-
мунини аниқлаш; қўйилган масалаларни амалга ошириш учун энг қулай 
усуллар ва асосий ўқитиш шаклларини яратиш.
10.Математика ўқитиш услубияти бўлимлари-математика ўқитиш 
умумий услубияти (масалан, ўқитиш усуллари принциплари ва ҳоказо 
масалалар киради); математика ўқитиш хусусий услубияти (мактаб 
математика курсининг айрим бўлимлари ёки тушунчалари йўналишларини 
ўрганиш усул ва йўллари қаралади); математика ўқитиш махсус услубияти 
(масалан, академик лицей, касб-ҳунар коллеж ва махсус ўқув юртларида 
математика ўқитишнинг хусусиятлари ўрганилиши мумкин). 
10.Мактабда 
математика 
ўқитишнинг 
асосий 
мақсадлари 
-
умумтаълим, тарбиявий ва амалий мақсадлар. 
11.Умумтаълим мақсадлар-: ўқувчиларга маълум математик билим, 
кўникма ва малакалар системасини бериш; ўқувчиларга оламни ўрганишнинг
математик усулларини эгаллашларига ёрдам бериш; ўқувчиларни оғзаки ва 

---

ёзма математик нутққа ўргатиш; ўқувчиларнинг таълим жараёнида ва ўз 
устида ишлашларида фаол билиш фаолиятини ошириш учун зарур билим, 
кўникма ва малакалар билан қуролланишга ҳамда қўллашлари учун етарли 
математик маълумотларни олишига эришиш. 
12.Тарбиявий 
мақсадлари- 
математика 
фанига 
бўлган 
турғун 
қизиқишни 
тарбиялаш; 
ўқувчиларни 
ахлоқий, 
маънавий-маърифий, 
иқтисодий, эстетик ва экологик тарбиялаш( масалан, меҳнатга ҳурмат, бурч 
ҳисси, гўзаллик, зийраклик, ирода ва чидамлилик ва ҳ.к. хислатларни 
тарбиялаш); ўқувчиларнинг математик тафаккур ва қобилиятларини 
ривожлантириш, уларда математик маданиятни шакллантиришдан иборат. 
13.Амалий мақсадлари- олинган билимларни оддий ҳаётий масалаларни 
ечишга, бошқа ўқув фанларни ўрганишда қўллай олиш кўникмаларини 
шакллантириш; математик асбоблар ва жиҳозлардан фойдалана олишга 
ўргатиш; билимларни мустақил эгаллай олиш кўникмаларини таркиб 
топтириш. 
14.Мактабда ўқувчиларга математикани ўқитишдан кўзда тутилган 
мақсадлар: 
- ўқувчиларнинг ҳаётий тасаввурлари билан амалий фаолиятларини 
умумлаштириб бориб, математик тушунча ва муносабатларни улар 
томонидан онгли ўзлаштирилишида ҳамда ҳаётга тадбиқ эта олишига 
интилиш; 
- ўқувчиларда изчил мантиқий фикрлашни шакллантириб бориш 
натижасида уларнинг ақл-заковат ривожига, табиат ва жамиятдаги
муаммоларни 
ҳал 
этишнинг 
мақбул 
йўлларини 
топа 
олишларига 
кўмаклашиш; 
- инсоният камолоти, ҳаётнинг ривожи, техника ва технологиянинг 
такомиллашиб бориши асосида фанларнинг ўқитилишига бўлган талабларни 
ҳисобга олган ҳолда мактаб математика курсини уларнинг замонавий ривожи 
билан уйғунлаштириш; 
- ватанпарварлик, миллий ғурурни таркиб топтириш, ривожлантириш, 
математика ривожига комусий олимларимиз қўшган улкан ҳиссаларидан 
ўқувчиларни хабардор қилиш; 
- жамият тараққиётида математиканинг аҳамиятини ҳис қилган ҳолда 
умуминсоний 
маданиятнинг 
таркибий 
қисми 
сифатида 
математика 
тўғрисидаги тасаввурларни шакллантриш; 
- ўқув жараёнини демократиялаштириш, гуманитарлаштиришга эри-
шиш. 
15.Умумий ўрта таълим мактабларида математик таълимнинг 
вазифалари -сон ҳақидаги тасаввурларни ривожлантириш ва ҳисоблашнинг 
инсон 
тажрибасидаги 
ўрнини 
кўрсатиш; 
ҳисоблашнинг 
амалий 
кўникмаларини ва ҳисоблаш маданиятини шакллантириш; алгебраик 
амалларни бажариш кўникмаларини шакллантириш ва уларнинг математика 
ва бошка соҳадаги масалаларни ечишда қўллаш; элементар функцияларнинг 
хоссалари, 
графикларини 
ўрганиш 
ва 
уларни 
табиатдаги 
мавжуд 
муносабатларни таҳлил қилиш ҳамда уларни баён қилишда фойдаланиш; 

---

планиметриянинг усуллари ва асосий маълумотларини ўзлаштириш; 
ўрганилаётган тушунча ва услублар ҳаётда ва табиатда рўй бераётган 
ҳодисаларни математик моделлаштириш воситаси эканлиги тўғрисида 
тасаввурларни 
шакллантириш; 
фазовий 
жисмларнинг 
хоссаларини 
ўрганишда бу хоссаларнинг амалиёт масалаларини ечишга тадбиқ қилиш 
кўникмаларини шакллантириш. 
16. 
Давлат 
таълим 
стандарти(ДТС)- 
математикадан 
таълим 
мазмунининг мажбурий ҳажмини; ўқувчиларнинг ёш хусусиятлари ва 
имкониятларини ҳисобга олган ҳолда танланадиган ўқув юкламасининг 
юқори миқдоридаги ҳажмини; асосий йўналишлар бўйича ўқувчиларнинг 
билим, кўникма ва малакаларига қўйиладиган талаблар ва уларни баҳолаш 
меъёрларини белгилайди. 
17.Математик таълимнинг асосий йуналишлари- сон ва ҳисоблашлар; 
ифодаларни айний шакл алмаштиришлар; тенгламалар ва тенгсизликлар; 
функциялар ва графиклар; геометрик шакллар ва катталиклар. 
18.Ўқувчиларнинг математик тайёргарлигига қўйиладиган талаблар-:
а) математик таълим жараёнида ўқувчиларга бериладиган имкониятлар баён 
этилади; в)ўқувчиларнинг математикадан эгаллашлари мажбур бўлган билим 
ва малакалар, масалалар ечиш кўникмалари кўрсатилади. 
19 Математика ўқитишда предметлараро алоқалар- бу 
математика бошқа ўқув фанлари билан ,айниқса физика, астрономия, 
биология, чизмачилик, кимё ва ҳоказо фанлар билан боғланишларга. 
20.Математика бошқа предметлар билан ички алоқалари-бу геометрия 
ва алгебра орасида ҳам алоқалар
21.Математик тадқиқотнинг математика ўқитишда қўлланиладиган 
асосий усуллари- кузатиш ва тажриба; таққослаш ва аналогия; анализ ва 
синтез; 
умумлаштириш, 
махсуслаштириш, 
конкретлаштириш 
ва 
абстракциялаш. 
22. Кузатиш - атроф олам алоҳида объектлар ва ҳодисаларининг 
хоссалари ва муносабатларини улар мавжуд бўлган табиий шароиларда 
ўрганиш усулига айтилади.