O’zbekiston respublikasi xalq ta’limi vazirligi qo’qon davlat pedagogika instituti tabiiyot va geografiya fakulteti

O'quv ko'rgazmali qoilanmalar: «Biologiya fanidan rangli plakatlar to'plami» 

Hasharotlar sinfiga kiravchi hayvonlarning tuzilishi va rivojlanishi (13-14- 

plakatlar); «Biologiya fanidan proyeksion ko'rgazmali-metodik qo'llanmalar» 

(proyeksion ko'rgazmali-metodik qo'llanmaning 48-51-betlari). 

 

 

Ishni bajarish tartibi 

1. 

Tilla  qo'ng'iz  qo'lga  olinib.  tuzilishi  kuzatiladi,  tanasi  ehtiyotkorlik  bilan  silab 

ko'riiadi.  Tanasining  qalin,  raustahkam,  tashqi  qoplagichining  himoya  vositasi 

ekanligi kuzatiladi. 

2. 

Tilla qo'ng'iz tanasining o'lchami chizg'ich yordamida 

aniqlanadi.  

3. 

Qo'ngiz tanasi bo’limlari o'rganiladi. 

4. 

Tilla qo'ng'izning bosh qismida qanday organlari borligiga e'tibor beriladi. 

5. 

Lupa yordamida lining mo'ylovlari ko'rib chiqiladi; ular soni, vazifasi va shakli 

o'rganiladi. 

6. 

Tilla  qo'ng'izning  bosh  qismida  ikki  yon  tomonlaridagi  ko'zlarini  topib,  uning 

tuzilishiga e'tibor beriladi. 

---

 

41 

7. 

Lupada  og'iz  va  sezgi  mo'ylovlari  ko'rib  chiqiladi.  Bosh  qismining  oldingi 

tomonidagi  ko'ndalang  plastinkasimon  yuqorigi  labi  va  uning  orqa  qismida 

og'iz teshigining ikki yoni va pastki tomonidan o'rab turgan ikki juft (yuqorigi 

va pastki) jag'lari va pastki lablarini ko'rib o'rganiladi. 

8. 

Pastki  jag’  va  pastki  lablaridagi  bir  juft  o'simtalarini  topib,  ularning  no  mi. 

vazifasi va tuzilishi o'rganiladi. 

9. 

Tilla  qo'ng'izning  ko'krak  qismi  tuzilishi  aniqlanib;  oldingi,  o'rta  va  orqa 

ko'krakdagi  juft  oyoqlarini  topib,  ularning  soni  hisoblanadi,  oyoqlari  tuzilishi 

o'rganiladi.  

10. 

Tilla  qo'ng'izning  ko'krak  qismi  ustki  tomonidan  faqat  birinchi  juft  ko'krak 

qismiga,  qolgan  qismlari  qattiq  qanot  ustligi  bilan  qoplanganligiga  etibor 

beriladi.  Qalin  qanot  ustligini  pinset  yordamida  ko'tarib,  ikkinchi  juft  -  yupqa 

pardasimon qanoti ko'rib chiqiladi. 

11. 

Tilla qo'ng'iz tanasining qorin qismi ko'rib chiqiladi. Qorin qismida segmentlar 

topilib, ularning soni aniqlanadi. 

12. 

Qorin  segmentlari  har  birining  chetida  uncha  katta  bo'lmagan  teshikcha 

(stigma)lar rorligi aniqlanadi, ularning hasharotlar hayotida qanday ahamiyatga 

egaligi rashuntiriladi. 

13. 

Tilla  qo'ng'izning  tashqi  tuzilishini  kuzatib,  tahlil  qilinadi,  xulosalar  daftarga 

yozib olinadi. 

14. 

Tut  ipak  qurtining  rivojlanish  bosqichlari  "Tut  ipak  qurtining  rivojlanishi" 

kollektsiyasi  orqali  tuxum  -  lichinka  -  g'umbak  -  kapalaklik  davirlari 

o'rganiladi.