Mazkur dastur 5110900-Fizika ta’lim yo’nalishining 2017/2018 o’quv yilida

 
6.
Atom yadrosi va elementar zarralar fizikasi fani bo‘yicha mavzular 
Atom yadrolarining asosiy hususiyatlari 
Kirish. Yadro va elementar zarralar fizikasi. Tabiatda o’zaro ta’sir turlari. Mikrodunyo 
hodisalari ko’lami. Yadro tarkibi. Elektr va barion zaryad. Juft-juft, juft-tok va tok-tok yadrolar. 
Izotop, izobar, izoton, izomer va «ko’zgu» yadrolar. Yadroning massasi va bog’lanish 
energiyasi. Yadro spini. Yadroning magnit dipol momenti. Yadro o’lchami va zichligi. Yadro 
shakli. Statistika va juftlik. 
Yadro kuchlari 
Yadroviy kuchlarning o’rganish metodi. Deytron. Quyi energiyada neytron-proton 
sochilishi. Quyi energiyada nuklon sochilishi. Izotopik invariantlik.Yadroviy kuchlarning 
hususiyati. Yadroviy kuchlar nazariyasi. 
Yadro modellari 
Yadroni modellar orqali tasavvur qilish zarurligi. Yadro modellari klassifikatsiyasi. 
Tomchi modeli. Fermi-gaz modeli. Qobiq modeli. Umumlashgan yadro modeli. 
Radioaktivlik 
Radioaktivlik xodisasini mohiyati. Radioaktiv yemirilishning asosiy qonunlari. Ketma-ket 
parchalanish. Al'fa yemirilishi. Beta yemirilishi. Radioaktiv qatorlar va transuran elementlar. 
Yadrolarning gamma nurlanishi. Gamma-o`tishlar tavsifi. Tanlash qoidalar. Gamma 
kvantlarning rezonans sochilishi. Messbauer effekti. Yadro yemirilishini sun`iy tezlashtirish. 
Yadro nurlanishlarining modda bilan o’zaro ta’siri 
Zaryadlangan zarralarning muhit bilan o’zaro ta’siri. Zarra energiyasining atomlarni 
ionizatsiyalash va o’yg’otishga sarf bo`lishi. Zaryadlangan zarralarning yugurish uzunligi. 
Neytronlarning modda bilan o’zaro ta’siri. Neytronlarni sekinlashtirish. Gamma-nurlanishlarning 
modda orqali o’tishi. Nurlanishlarning biologik ta’siri va undan himoyalanish.
Yadro reaksiyalari 
Asosiy tushunchalari va ta`rifi. Yadro reaktsiyalarining kinematikasi. Yadro 
reaktsiyalarida saqlanish qonunlari. Yadro reaktsiyalarining kesimi va chikishi. Yadro 
reaktsiyalarining mexanizmi. To`g’ridan to`g’ri yuz beradigan yadro reaktsiyalar. Fotoyadro va 

---

elektroyadro reaktsiyalar. Neytronlar ishtrokidagi yadro reaktsiyalar. Yadro reaktsiyalarining 
amaliy qo`llanilishi. Aktivatsion analiz. Radioizotoplar ishlab chiqarish.
Elementar zarralar 
Elementar zarralarning asosiy hususiyatlari, saqlanish qonunlari. Elementar zarralarning 
klassifikatsiyasi. Elementar zarralar reaktsiyasi va parchalanishida kinematika va zaryadlarning 
mehanizmi. Elektromagnit uzaro ta’sir. Kuchli o’zaro ta’sir. Kuchsiz o’zaro ta’sir.
Koinot 
Koinot. Katta portlash. Koinotning birinchi daqiqalari. Yuqori va o’ta yuqori energiyali 
koinot nurlarini zarralar va yadrolar bilan ta’siri.