A. A. Omonov, Т. М. Qoraliyev kredit va banklar

Rezident tushunchasi.
To‘lov balansini tuzishda tashqi iqtisodiy 
operatsiyalarini ichki iqtisodiy operatsiyalardan ajratish muhim 
ahamiyat kasb etgan bir paytda rezident, savdo kelishuvi, tranzaksiya 
kabi iqtisodiy tushunchalaming mohiyatini teranroq anglash lozim 
boMadi.
Rezident tushunchasi barcha mamlakatda tegishli qonun hujjatlari 
asosida belgilab qo‘yiladi. Masalan, AQSHda barcha hukumat 
tashkilotlari, milliy kompaniyalar va mamlakat hududida doimiy 
ravishda istiqomat qiladigan fuqarorlar rezidentlar hisoblanadi.
AQSHning xorijiy mamlakatlarda yashaydigan fuqarorlarini 
(davlat xizmatchilaridan tashqari) 
AQSH rezidenti sifatida e’tirof 
etilishida ulaming yashash davrini qisqa yoki uzoqligiga e’tibor 
qaratiladi. 
AQSH 
kompaniya 
va 
korporatsiyalarining 
xorijiy 
mamlakatlardagi filiallari, kompaniyalari AQSH uchun chet el 
kompaniyalari hisoblanadi. Xuddi shunday tartib dunyoning boshqa 
yetakchi mamlakatlarida ham mavjud.
0 ‘zbekiston Respublikasida ham tegishli qonunchilik hujjatlariga 
asosan rezident va norezident shaxslarga tegishli tavsiflar qo‘llamladi. 
Masalan, 1993-yil 7-mayda qabul qilingan «Valutani tartibga solish 
to‘g‘risida»gi Qonunning to‘rtinchi moddasiga asosan bank operat­
siyalari doirasida rezidentlar toifasiga quyidagilami kiritadi.
a) 0 ‘zbekiston Respublikasining fuqarolari;
b) 0 ‘zbekiston Respublikasida doimiy yashash joyi bo‘lgan chet el 
fuqarolari va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslar;
v) 0 ‘zbekiston Respublikasining hududida ro£yxatdan o'tgan 
yuridik shaxslar;
g) 0 ‘zbekiston Respublikasining immunitet va diplomatik
291

---

imtiyozlardan foydalanadigan xorijdagi diplomatiya hamda boshqa 
vakolatxonalari, shuningdek 0 ‘zbekiston Respublikasi tashkilotlarining 
diet eldagi, xo'jalik yoki boshqa tijorat faoliyati bilan shug‘ullanmay- 
digan vakolatxonalari.
Shu qonunning beshinchi moddasida esa 0 ‘zbekiston Respubli- 
kasining norezidentlari deyilganda ushbu Qonunning 4 - moddasiga 
muvofiq rezidentlar jumlasiga kirmaydigan shaxslar tushuniladi, deb 
qayd etilgan.