Musurmanova Shoxida "psixologiya"

XVII - XIX asrlarning ikkinchi bosqichi. - 
Psixologiya mavzusi ongga aylanadi
. 
Ong odamni his qilish qobiliyatini, 
yodlab olish, deb o'ylaydi. XVII asrda, R. 
Dekart psixologiya mavzusini 
o'zgartirishda katta rol o'ynadi. U 
birinchi bo'lib psixofizik muammoni 
aniqladi, i.e. Jon va tananing o'zaro 
bog'liqligi. U ong va refleks 
tushunchasini taqdim etdi. 

---

Psixika – yuksak darajada tashkil topgan materiya, 
miyaning funksiyasi. Uning mohiyati tuyg‘ular, idrok, 
tasavvur, fikrlar, iroda va boshqalar ko‘rinishida aks 
ettirishdan iborat. 
Psixik jarayonlar – u yoki bu psixik maxsulot va 
natijalarni (psixik obrazlar, xolatlar, tushunchalar, 
xissiyot va x.k.) hosil qiluvchi, shakllantiruvchi va 
rivojlantiruvchi jarayon. 
Psixologiya – odamning ob’ektiv borliqni sezgi, idrok, 
tafakkur, tuyg‘u-hissiyot va boshqa psixik holatlar 
orqali aks ettirish jarayonini o‘rganadigan fan. 
Psixik holatlar – psixik hayot shakllari, diqqat, 
hissiyot, iroda jarayonlariga aytiladi. P.H. 
(xushchaqchaqlik, ruhlanish, siqilish, ziyraklik, 
qat’iylik, tirishoqlik v.b.) shaxslarda ma’lum darajada 
barqaror bo‘lib, ularning muayyan xususiyatiga ham 
aylanib qoladi. 

---

•
«Psixologiya» so‘zi birinchi marta 1590 yilda 
nemis teolog olim R. Goklenius tomonidan 
qo‘llanilgan edi. XVIII asrda esa nemis olimi
X. Volf birinchi marta ilmiy atamalar qatoriga 
«psixologiya» atamasini kiritdi. U dastlabki 
yirik ilmiy-psixologik asarlar: «Empirik 
psixologiya» (1732) va «Ratsional