Sh. M. Narziyev sh. X. Kiikbonov

3.6. F av q u lo d d a v a z iy a tla r v a q tid a iq tiso d iy o t ta rm o q la ri o b y ek tla rin in g
b a rq a ro r ish la sh in i t a ’m in lash
T arm o q , o b y e k t yo k i b irlash m an in g F V lar v a q tid a b arq aro r ishlashi d eg an d a 
FV v aq tid a h am b e lg ilan g an h a jm d a v a n o m en k latu rad ag i m ahsulotni ishlab 
c hiqarishi, m ahsulot ishlab ch iq arish bilan sh u g 'u lla n m a y d ig a n ta rm o q la rd a e sa -
o 'z in in g fu nksional v azifalarin i to 'liq b ajarish im koniyati tu sh u n ilad i. H alokatlar va 
falo k atlar y u z a g a kelishini o ld in i olish, ishchi x o d im la m in g h ayoti v a so g 'lig in i 
t a ’m inlash m aq sad id a zarar y etk az u v ch i o m illa r t a ’sirini b a rta ra f etish, m aterial 
b o y lik la m in g n o b u d b o 'lis h in i kam aytirish, m u h an d is-tex n ik , t a ’m inot va aloqa 
tizim lari k am v a o 'rta c h a d a rajad a ishdan chiqqan v aq tlard a, ularni tezkorlik bilan 
q isq a m u d d atlard a tiklash ishlarini am alg a osh irish barq aro rlik n i t a ’m inlash 
ta d b irla n g a kiradi.
B arq aro rlik n i t a ’m inlash quyidagi tu rlarg a b o 'lin a d i:
1. O b y ek tn in g m u h an d is-tex n ik kom pleksi barqarorligi.
2 Iq tiso d iy o t o b y ek tlari ish in in g barqarorligi
H ar qanday tash k ilo tn in g m u h an d is-tex n ik kom pleksi bino va inshootlar, 
tex n o m an tiq iy jih o z la r, elektr, su v va g a z t a ’m inoti, o q o v a suv tizim i (k an alizatsiy a) 
v a issiqlik t a ’m inotlarini o 'z ich ig a oladi
O b y ek tn in g b arq aro r ishlashi asosan m u h an d is-tex n ik k o m p lek sn in g F V lar 
v aq tid a qanday saq lan ish ig a b o g 'liq . L ekin, F V lar sh aro itid a m ahsulot ishlab 
ch iq arish n in g kam ayishi yo k i butu n lay to 'x ta b qolishi quyidagi sab ab lar bilan ham
го у berishi m um kin: ishlab ch iq arish xodim lari ja ro h a tla n g a n d a , k o o p eratsiy a 
b o 'y ic h a ta 'm in o t buzilganda; ishlab c h iq a n sh n i b o sh q arish ish o n ch lilig i b u zilg an d a 
FV Iarda iq tiso d iy o t o b y ek tlarin in g b arq aro r ish lash ig a qu y id ag i o m illar ta 's ir
etishi m um kin: ish ch i-x o d im lar h im o y asm in g ish o n ch lilig i; asosiy ishlab chiqarish 
o m illarim n g v ayron etuvchi o m illa r t a ’s in g a chidam liligi; tex n o m an tiq iy jih o zlar,
159

---

elek tr ta 'm in o ti tizim i, m aterial-tex n ik ta m in o t; q u tq aru v v a b o sh q a kechiktirib 
b o 'lm a y d ig a n ish lam i olib borish ish larig a h am d a ishlab c h iq a n sh m tiklashga 
tavyorgarlik: b o sh q a n sh n in g ishonchli va uzluksizligi
F V lar v aq tid a iq tiso d iy o t o b y ek tlarin in g b arq aro r ishlashim b aholash ish lan
q u y id ag ilam i o 'z ich ig a oladi: m azk u r ray o n d a yu z b e n s h ehtim oli y u q o n b o 'lg a n
F V larni aniqlash; F V la m in g zarar y etk az u v ch i om illarini tahlil qilish v a baholash; 
iq tiso d iy o t o b y ek tlan va uning elem entlari ta v sifla n n i aniqlash; zarar y etkazuvchi 
o m illa m in g m aksim al t a ’sir ta sir darajasini aniqlash, iq tiso d iy o t obyektlari b arq aro r 
ishlashim o sh irish g a q aratilg an asosiy tad b irlam i aniqlash.
F V lar v aq tid a quyidagi h o latlard a o b y e k tla r ish d an chiqqan hisoblanadi: san o at 
o b y e k tla n - kuchli b u zilg an d a, v ayron b o 'lg a n d a ; aholi y ash ash b in o la n , jo y la ri -
o 'rta c h a
buzilib, 
v ayron 
b o 'lg a n d a ; 
sh ax siy
tarkib 
-
o 'rta c h a
o g 'irlik d a
ja ro h a tla n g a n d a
F V lar v aq tid a sanoat o b y e k tla n n in g b a rq a ro r ish lash ig a ta 's ir etuvchi om illar: