Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта таълим вазирлиги ўзбекистон давлат жаҳон тиллари

Тилшуносликка кириш фанининг ўрганиш соҳаси ва мазмуни.
Тил – ижтимоий ҳодиса. Тилнинг пайдо бўлиши ва ривожланиши. 
Тилларнинг шаклланиши ва ривожланиши. Фонетика. Нутқнинг фонетика 
жиҳатидан бўлиниши. Бўғин. Фан ва фонема. Супрасегмент элементлар. Нутқ 
товушларининг ўзгариши. Морфология. Нутқнинг энг кичик маъно 
англатувчи бирликларга ажратиш. Морф ва морфуманинг турлари. 
Соддалашув. Қайта тузилиши. Мураккаблашув. Грамматик маъно. Тилнинг 
грамматик воситалари. Аффиксация. Оҳанг. Мелорика. Такрор супплетивизм. 
3

---

Грамматик категория тушунчаси. Асосий грамматик категориялар. 
Грамматик сон категорияси. Грамматик замон категорияси. 
Сўз туркумлари. Тилларда сўз туркумлари. Лексикология. Сўз 
лексикологиясининг ўрганиш мавзуси ва тилнинг асосий бирлиги. Сўз ва 
тушунча. Лексик маъно ва унинг турлаш. Лексик маънонинг кенгайиши ва 
торайиши. Сўзларнинг маъно муносабатларига кўра турлари. Тилларнинг 
луғат таркиби. Сўз ясаш. Лексикография. Изоҳли луғатлар. Таржима 
луғатлари. Имло луғатлар. Сўзларнинг ишлатиш даражасига кўра луғати. 
Синтаксис. Гап синтаксиси. Гапнинг турлари.гап бўлаклари. Сўз 
бирикмалари. Синтактик муносабат турлари. Гапнинг актуал бўлиниши. 
Коммуникатив тилшунослик. Матн тилшунослиги матннинг маърифи ва 
борлиги масалалари. Матннинг ташкил қилувчи бирликлар. Матннинг 
таркиби. Матн турлари. Социолингвистика. Социолингвистик тил 
типологияси. Тилларнинг типологик таснифи. Қиёсий типология. Генетик 
типология. Морфологик типология. Лингвистик таҳлил методлари. Ёзув. 
Ёзувнинг пайдо бўлиши. Графика. Орфография. Тилнинг систематик 
хусусиятлари. Тил ва тафаккур. Психологик тилшунослик. Нутқнинг 
яратилиши. 
Мустақил иш
Мустақил ишга аввалдан мавзулар талабаларга бўлиб берилади. Ҳар бир 
мавзу маърузаларда кенг маълумот берилади. Дарс жараёнида олиб борилган 
маърузалар ва амалий машғулотлар пайтида талабаларда ҳосил бўлган билим 
ва кўникмаларни янада чуқурлаштириш, мустақил фикр юритиш, тўғри 
хулосалар чиқариш ҳамда илмий-амалий ишларни мустақил бажаришга 
ўргатади. 
Мустақил ишларнинг натижалари конкрет мавзу бўйича аннотация, 
реферат, маъруза, тезислар, курс ишлари, конспект, рецензия шаклида 
расмийлаштириш мумкин. 
4

---