Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта таълим вазирлиги ўзбекистон давлат жаҳон тиллари

---

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА 
ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ
ЎЗБЕКИСТОН ДАВЛАТ ЖАҲОН ТИЛЛАРИ 
УНИВЕРСИТЕТИ
Рўйхатга олинди
Тасдиқланди
№_______
Ўз Р ОЎМТВ
»___» __________- 200__й 
«____»_______ 200_й.
Тилшуносликка кириш
фанидан дастур
Билим соҳаси 
220000 – Гуманитар фанлар.
Бакалавр йўналиши 
5220100 – филология (тиллар бўйича)
Тошкент – 2006

---

Тузувчилар :
Содиқов А.С., ф.ф.н., доцент.
Шоазизов Ш.Ш., ф.ф.н., доцент.
Махаматов А., ф.ф.н., доцент.
Тақризчилар:
1. А.Ҳ.Хусанов, ф.ф.д., профессор, ТДМИ
2. А.М.Қўлдошев, ф.ф.н., доцент, ЎзДЖТУ
Аннотация:
Ушбу фан филология факультети талабаларига 
мўлжалланган бўлиб таълимнинг бошланғич даврида 
ўқитилади. У биринчи курс талабаларини тилшунослик 
фанининг долзарб масалалари ва бўлимлари мазмуни ҳамда 
фанни бугунги кунда шуғулланаётган масалалар билан 
таништиради. Маълум бир тилни ўрганишда зарур бўлган 
билимни беради. Тавсия қилинган дастурда ўқув материали 
мазмуни қисқача баён қилинади.
Дастур Ўзбекистон давлат жахон тиллари университети Илмий кенгашининг 
2005 йил «____» августидаги йиғилишида мухокама қилинган ва 
тасдиқланган. Баённома №____ 
Мувофиқлаштирувчи кенгашнинг ___________________ қайдномаси билан 
тасдиққа тавсия этилган.
2

---

КИРИШ
«Тилшуносликка кириш» курсининг вазифаси талабаларга тил 
билимининг асосларини ўргатиб, унинг тилининг илмий асосда ўрганишга 
тайёрлашдир. Курс лекция тарзида ўтилиб, назарий маълумотни 
мустаҳкамлаш мақсадида амалий машғулотлар ҳам ўтказилади. Шунинг учун 
ҳам программа икки назарий ва амалий қисмлардан иборат. Амалий 
машғулотларни назарий қисмда бутунлай тугатиб, ёки ҳар бўлимнинг амалий 
машғулотни шу бўлимнинг лекцияси тугагач ўтказиш мумкин. Бу 
программада фонетика бўлими лексикологиядан олдин қўйилди. Баъзи 
программаларда бунинг акси қилинади: Сўз тилнинг энг муҳим бирлиги 
эканлигини ҳисобга олганда лексикологияни фонетикадан олдин қўйиш 
тўғри бўлади. Бироқ баъзи лексикологик ходисаларни фонетикасиз 
тушунтириб бўлмайди, шунинг учун фонетикани лексикологиядан олдин 
ўтган маъқулроқдир.
Талабанинг курсини яхши ўзлаштириш учун ҳар мавзуни ўтишдан 
олдин шу мавзуга тегишли адабиётни аниқ қилиб бетлари билан кўрсатиш 
керак. Талаба ўтилган мавзуни пешма-пеш ўз конспекти ва муаллим 
кўрсатган адабиётнинг мутолаа қилиб ўзлаштириб бориш керак. Ҳар бир 
талаба ўтиладиган мавзуга оид адабиётни ўқиб келса янада яхши бўлади. 
Тил ходисаларини тушунтиришда масалалар асосан талаба 
биладиган ва ўрганаётган тиллардан берилиши зарур.