"iqtisodiyot va menejment "

1.5.
 
Menejment maqsadlari va funktsiyalari. 
Menejment maqsadlari. 
Maqsad
 
– 
bu muddao, murod, biror niyatga erishish 
uchun ko`zda tutilgan mushtarak orzu. Aynan shu maqsad kishi faoliyatini, o`z 
orzularini ushalishiga yo`naltiradi.
Boshqaruv maqsadiga qo`yiladigan asosiy talablar: 
1.
Maqsad bir ma`noli va aniq bo`lishi lozim;
2.
Maqsad real va bajarilishi mumkin bo`lishi kerak; 
3.
Maqsad miqdoran o`lchovga ega bo`lishi zarur; 
4.
Maqsad barcha bajaruvchilarga tushunarli bo`lishi kerak; 
5.
Maqsad bo`limlar va mas`ullar bo`yicha detallashtirilgan bo`lishi kerak;
6.
Maqsad ko`p qirrali bo`lishi lozim. 
Boshqaruv maqsadlari juda ham xilma-xildir. Bu esa ularni muayyan tarzda 
turkumlashni taqozo etadi (1.2-jadval).
Mazkur turkumlanishdan ko`rinib turibdiki, maqsadlar o`zaro bog’liq bo`lib, 
muayyan ierarxiyaga, ya`ni yuqori va quyi maqsadlarga bo`linishi, bir maqsad 
boshqa bir maqsadga bo`ysunishi mumkin.
Maqsadlar joriy, istiqbol, uzluksiz, fursatli bo`lishi mumkin. boshqarish 
jarayonida bir martalik maqsadlarga ham zaruriyat tug’ilishi mumkin. bunday 
maqsadlar, odatda, korxona uchun kutilmagan, favqulodda vujudga kelgan 
muammoni echish uchun o`rtaga qo`yiladi.

---

33 
1.2-jadval
 
Maqsad turlari 
 
Maqsadni turkumlash belgilari 
Maqsadlar 
1 
Umumjamiyat miqyosidagi muno-
sabatlarni aks ettirishiga qarab 

siyosiy maqsadlar 

iqtisodiy maqsadlar 

ijtimoiy maqsadlar 

ma`rifiy-ma`naviy maqsadlar 

halqaro 
munosabatlar 
sohasidagi 
maqsadlar va boshqalar. 
2 Boshqaruv darajalariga qarab

Hududiy maqsadlar: 
-
mamlakat maqsadlari 
-
viloyat maqsadlari 
-
tuman maqsadlari 
-
qishloq maqsadlari 
-
ishlab chiqarish maqsadlari 
-
halq xo`jaligi maqsadlari 
-
tarmoq (sektor) maqsadlari 
-
korxona (firma) maqsadlari 
- yakka shaxs maqsadi 
3 Amalga oshirish muddatiga qarab 

joriy maqsadlar 
4 Boshqaruvning amalga oshirilishiga qarab 

istiqboldagi maqsadlar 
-
uzluksiz (kundalik) maqsadlar 
-
fursatli maqsadlar 
-
bir martalik maqsadlar 
5 Kutiladigan natijalarga qarab 

pirovard maqsadlar 
6 Murakkablik darajasiga qarab 

oraliq maqsadlar 
-
oddiy, an`anaviy maqsadlar 
-
muammoli maqsadlar 
-
innovatsion maqsadlar 
Boshqarishga maqsadli yondashuv namoyandalari barcha maqsadlarni quyidagi 
to`rtta guruhga bo`lishadi: 

oddiy, an`anaviy maqsadlar; 

muammoli maqsadlar; 

innovatsion maqsadlar; 

xodimlar malakasini, mahoratini oshirish bo`yicha maqsadlar. 
Menejmentning asosiy maqsadlari: bashoratlash, rejalashtirish va biznesning 
ko`zlangan natijalariga erishish. 
Menejerlarning 
vazifasi 
mavjud 
bo`lgan 
moddiy 
resurslar 
asosida 
iste`molchilar ehtiyojini hisobga olib tovar va xizmatlar ishlab chiqarishni tashkil
qilish, firmaning foydaliligini, ishlab chiqarish jarayonini oqilona tashkil etish orqali 

---

34 
bozorda uning barqaror mavqeini ta`minlash, ilmiy-texnika bazasini rivojlantirish, 
kadrlar salohiyatidan samarali foydalanish hisoblanadi. 
Buning uchun quyidagilar zarur: 

Texnologik qayta qurish va ishlab chiqarishni avtomatlashtirishni amalga oshirish, 
yuqori malakali ishlovchilardan foydalanishga o`tish; 

Xodimlar ishini rag’batlantirish; 

Firmaning samarali faoliyati ustidan doimiy nazorat qilish, barcha bo`linmalar 
ishini muvofiqlashtirish; 

Yangi bozorlarni doimiy izlash va o`zlashtirish. 
Menejerlarga firmaning rivojlanish maqsadlarini aniqlash, ustuvor vazifalarni, 
ularni amalga oshirish tartibini belgilash, firmani rivojlantirish strategiyasini ishlab 
chiqish, qo`yilgan vazifalarni muddatida bajarish tadbirlari tizimini tayyorlash, zarur 
bo`lgan resurslarni va bo`shliqni to`ldirish manbalarini baholash, belgilangan 
topshiriqlarni bajarish ustidan nazoratni kuchaytirish va odamlarni samarali 
boshqarish kabi masalalarni echishga to`g’ri keladi. 
Bozorda samarali harakat qiladigan menejer jarayonining hamma shakllari va 
bosqichlari birligini ta`minlaydi. 
Menejment uchun