Zamonaviy axborot texnologiya vositalari bilan

2-guruh qonunlari 
 G2.1. Kommunikativlik qonuni
. Bu qonun tizimning o‘zidan yo yuqori turgan, 
yo quyi turgan tizim bilan yoki bevosita tashqi muhit bilan aloqa qilishi bilan bog‘liq 
kommunikatsiyalar to‘plamini ifodalaydi.
G2.2. Iyerarxiklik qonuni
. Iyerarxiklik – tizim qurilishining fundamental 
qonuni bo‘lib, bunda tizimning yaxlitlik xossasi iyerarxiyaning har bir pog‘onasida 
mavjud bo‘ladi.
3-guruh qonunlari 
G3.1. Ekvifinallik qonuni
. Tizimning vaqtga yoki boshlang‘ich shartlarga 
bog‘liq bo‘lmagan holda muayyan bir holatga erishganlik usuli bo‘lib, bu usulda 
tizimning xususiyati uning parametrlaridan istisno holatda aniqlanadi.
G3.2. “Muqarrar xilma-xillik” qonuni
. Bu qonunni fanga birinchi marta 
U.R.Eshbi kiritgan bo‘lib, u ba’zan 
“taribsizlik” qonuni
deb ham yuritiladi. 
“Muqarrar xilma-xillik” tushunchasi kibernetika va tizimlar nazariyasining 
fundamental tushunchalarudan biri sanaladi.
4-guruh qonunlari 
G4.1. Tarixiylik qonuni
– tizimning ma’lum vaqt davomida rivojlanishi va 
o‘sishini o‘zida akslantiradi. Istalgan tizim uchun qayta ishlash, tatbiq etish, 
ekspluatatsiya qilish va ekspluatatsiyadan chiqarish bosqichlarini alohida ajratib 
ko‘rsatish mumkin.
G4.2. O‘z-o‘zini tashkillashtirish qonuni
. Tizim tashqi yoki ichki muhit 
ta’siriga tez moslashuvchi va o‘z strukturasini oson o‘zgartirish qobiliyatiga ega 

---

bo‘lgan faol elementlar hisobiga o‘zo‘zini qayta tashkillashtirishi mumkin. O‘zini 
o‘zi qayta tashkillashtirgan tizimlarda elementlar bilan parallel ravishda yangi 
xususiyat shakllanadi.
5-guruh qonunlari 
G5.1. Ko‘p tizimlilik (полисистемность) qonuni
. Shunday elementlar 
mavjudki, ular bir vaqtda bir nechta tizimlar uchun umumiy bo‘ladi. Tizimlar esa bu 
elementlarning “o‘ziniki” ekanligidan foydalanib, yuqori samaradorlik sari intiladi.