Suv resurslarini havzaviy rejalashtirish va boshqarish

Havzalarda suv resurslarini integral boshqarishga o‘tish-
ning boshlang‘ich darajalari
Havza boshqaruvchilari suv resurslarini integral boshqarish
-
ga o‘tishni qayerdan boshlash, kimga mo‘ljallash va qaysi daraja
-
da o‘tish kabi masalalarni o‘z ichiga oluvchi integrallashgan yon
-
dashuvni tanlashi mumkin. Amalda harakatlarni qaysi manzilga 
yo‘naltirishni topishning oddiy va oson yo‘li kirishish darajasini 
tanlashdir:
1. Mahalliy daraja (sub-havzaviy reja, suv xo‘jalik tumanlarida 
suv taqsimoti rejasi, mahalliy boshqaruv rejasi).
2. Joriy etish (amalga oshirish) darajasi (havza yoki viloyat 
(tuman) miqyosidagi boshqaruv rejasi).
3. Qaror qabul qilish darajasi – “Qarorlar” – (suv resurslari 
masalalarida qarorlar, shartnomalar yoki qonunlar ishlab chi
-
qish bo‘yicha milliy va xalqaro jarayonlar).
Quyida Mekong daryosi havzasi misolida strategiyaning 
qanday qilib havzadagi turli darajalarni suv resurslarini in
-
tegral boshqarish maqsadiga uyg‘unlashtirgani ifoda etiladi. 
Amalda faoliyat ko‘rsatayotgan Mekong daryosi havzaviy tash
-
kiloti SRIBni “mahalliy”, “amalga oshirish” hamda “qarorlar” 

---

102
Salohiddinov A.T., Ashirova O.A.
bosqichlarida joriy etish bo‘yicha faoliyat ko‘rsatadi. Mekong 
daryosi havzasi bo‘yicha mazkur maqsadlar “Mekong daryo
-
si havzaviy komissiyasining suv resurslarini integral boshqa-
rish bo‘yicha 2010-2015 yillarga mo‘ljalangan Strategik rejasi” 
doirasiga kiritilgan. Strategik rejaga kiritilgan eng asosiy bosh
-
qaruv prinsiplaridan biri – barcha manfaatdor tomonlar bilan 
“mahalliy”, “amalga oshirish” hamda “qarorlar” darajalarida 
doimiy hamkorlik qilish etib belgilangan. 
Mahalliy daraja:
Mekong daryo havzasi komissiyasi (MDHK) Laos, Tailand, 
Kambodja va Vyetnamdagi milliy Mekong qo‘mitalari bilan ya
-
qin hamkorlikda, ularning ishtirokini faollashtirish yo‘nalishida 
faoliyat olib boradi. Mazkur komissiya ushbu faoliyatini manfaat
-
dor tomonlarni o‘qitish va xabardorligini oshirish yo‘li bilan olib 
boradi. MDHKning manfaatdor tomonlar bilan aloqalar rejalari 
keng qamrovli manfaatdor guruhlarning mahalliy va milliy da
-
rajalardagi ishtirokini ta’minlovchi yondashuvlar asosida ishlab 
chiqilgan.
Shuni alohida ta’kidlash lozimki, havzalarda suv resursla
-
rini integral boshqarishga o‘tishning boshlang‘ich darajalari 
muayyan havzaning o‘ziga xos tabiati va xususiyatlari bilan 
bog‘liq bo‘ladi. Masalan:
- havza bir mamlakat hududida yotadimi yoki bir necha mam
-
lakatlar hududiga tegishlimi;
- rejalashtirish va boshqaruvning ko‘lamlari qanday (trans
-
chegaraviy, milliy, mahalliy);
- havzaviy boshqaruv tashkilotlarining rivojlanganligi 
darajasi;
- havzada taraqqiyotning erishilgan darajasi, masalan, iqtiso
-
diy infratuzilmaviy jihatlardan;
- suv resurslarini boshqarishdagi asosiy muammolar, masalan, 
aholining ta’siri, sanitariya, oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab 

---

103
SUV RESURSLARINI HAVZAVIY REJALASHTIRISH VA BOSHQARISH
chiqish, sog‘lomlashtirish, qurg‘oqchilikdan muhofazalanganlik 
darajasi; 
- ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy va institutsional muhit kabi o‘ziga 
xosliklar muhim ahamiyat kasb etadi.