Sh. Yuldasheva, D. Kabulova, M. Sobirova

Topshiriq.
Matnni o‘qib, atamalarni toping.
Mahmud Qoshg‘ariy yirik fonetist sifatida har bir tovushni alohida
o‘rganib, uni fizologik va akustik tomondan tasvirladi. Tovush va harf
orasidagi munosabatga to‘xtalib, arab yozuv sistemasidagi harflarning turkiy
tillardagi mavjud tovushlarni ifodalash uchun yetarli emasligini ko‘rsatdi.
Mahmud Qoshg‘ariy so‘zlarni uch turkumga ajratadi. Bular: ot, fe’l va
yordamchi so‘zlar. Mahmud Qoshg‘ariy ko‘pgina affikslarning ma’no va
funksiyalarini ko‘rsatib bergan edi. Uning semasiologiya sohasidagi fikr-
lari ham juda qimmatli.
Alisher Navoiy katta badiiy va ilmiy asarlari qatorida maxsus lingvistik
asar yozganligi barchaga ma’lum.
Navoiy eski o‘zbek tili morfologiyasini yaxshi analiz qildi. Masalan: u
fe’lning o‘zlik, orttirma va birgalik nisbatlarini, ravishdosh formasini,
ko‘makchi fe’l yordamida tuzilgan murakkab fe’llarni, sifatning orttirma

---

69
68
4. Har doim o‘zingizga yaxshi tanish bo‘lgan, obdon sinalgan
preparatlardan foydalaning. Katta shov-shuvga sabab bo‘lgan, reklama orqali
maqtovi oshirilayotgan dori-darmonlardan, ayniqsa, ehtiyot bo‘ling.
Mo‘jizakor pereparatlar haqidagi afsonalarga ishonavermang. Odatda, ular
qimmat bo‘ladi va reklamada va’da qilingan xususiyatlarga ega bo‘lmaydi.
5. Faqat o‘z kasalingizga davo bo‘luvchi, shifokor tavsiya qilgan
dorilarnigina iste’mol qiling.
6. Dori idishdagi yozuvlarni diqqat bilan o‘qib chiqing — ularning
hech bo‘lmaganda ruscha tarjimasi bo‘lishi kerak. O‘qishda, ayniqsa, tavsiya
qilinmaydigan holatlar va teskari natijalar haqida ogohlantiruvchi bo‘limga
alohida e’tiborni qarating. Dori qabul qilish me’yori va vaqti borasidagi
ko‘rsatmalarga qat’iy amal qiling. Dorini, (agar bu haqda ko‘rsatmada aytilgan
bo‘lmasa) albatta, suyuqlik bilan iching.
7. O‘zingizning tibbiyot borasidagi bilimlaringizni to‘ldirib boring.
Uyingizda, albatta, ommaviy tibbiyot ensiklopediyasi yoki axborotnomasi
bo‘lsin.
8. Agar sizda surunkali kasalliklar bo‘lsa va ma’lum bir dorining
sog‘ligingizga ta’siridan xavotirlansangiz (masalan, ORVIni davolovchi
preparatlardan), vrach bilan, albatta, maslahatlashing: faqat vrachgina dori-
ning siz uchun foyda-zararini aniq ko‘rsatib beradi.
9. Dorilarning saqlash sharoitiga alohida e’tibor bering — bu haqda
dori qutisi ichidagi yozuvda aytiladi. Shunday preparatlar borki, ularga nur
salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Ba’zilarini esa sovuq joylarda saqlash kerak. Al-
batta, barcha dori-darmonlarni yosh bolalar qo‘li yetmaydigan joylarda
saqlash zarur.