Касбий педагогика. Касбий психологияси шахсда касбга доир билим, кўникма

В а з и ф а л а р 
Таълим қонун ва қоидалари таълим- тарбия жараёнида тўғри ишлатиш; таълим берганда 
илмийликка, тизимликка асосланиш; дарсни режалаштирганда бўлажак педагоглар 
ўқувчиларни қизиқишларини, ихтиёжларини, мослигини эътиборга олган холда тузиш; 
таълим жараёнида биринчи навбатта назария бериб, кейин амалий ўзлаштирилиши 
лозимлигини билишлари шарт; дарс жараёнида таълим тарбиявий вазиятлар билан олиб 
борилиши шарт
 
Машғулотга оид матн 
“Касбий таълим тамойиллари”
масаласининг асосий тавсифи Таълим тамойиллари 
педагогнинг фаолиятини ва ўқувчилар томонидан илмий билимларнинг ўзлаштирилиши 
тегишли кўникма ва малакалар хосил қилишнинг асосий қонун ва йўл йўриқларини ўз 
ичига олади. Шу билан бир вақтда таълим тамойиллари ҳар иккала фаолиятнинг яъни 
педагог ва ўқувчи томонидан ўз олдига қўйилган вазифаларни муваффақиятли амалга 
ошириш имкониятини берадиган бир қанча талабларни ҳам умумлаштириб беради. Шунга 
кўра таълим қоидалари ўқитишнинг энг муҳим масалаларини назарий ва амалий жиҳатдан 
тўғри ҳал қилишнинг асосий негизи ҳисобланади.
Таълим тамойиллари
деб, умуминсоний тарбиянинг мақсад ва вазифаларини амалга 
оширишга қаратилган ўқиш ва ўқитиш жараѐнларининг йўналиши ўқувчилар томонидан 
илмий билимларнинг ўзлаштирилиши, билим ва малака хосил қилишнинг асосий қонун ва 
қоидаларининг йиғиндисига айтилади. Таълимни мазмунли ва ташкилий-методик 
тамойилларидан ташкил топган тизим сифатида эътироф этиш мумкин: I. Таълимнинг 

---

105 
мазмунли тамойиллари. Улар таълим мазмунини танлаш билан боғлиқ бўлган 
қонуниятларни акс эттиради ва қуйидаги ғояларни ифодалайди: - фуқаролик; - илмийлиги; 
- тарбияловчи таълим; - фундаменталлиги ва амалий йўналганлиги (таълимнинг ҳаѐт 
билан, назариянинг амалиѐт билан боғлиқлиги); - табиат билан уйғунлиги; - маданият 
билан уйғунлиги; - инсонпарварлиги. Таълимни ташкил этиш методикаси таълим 
мазмунини шакллантириш каби эркин танланиши мумкин эмас. Бу борада муайян 
ижтимоий, психологик ва педагогик талабларни инобатга олиш зарур. Бундай талаблар 
таълимнинг ташкилий-методик тамойиллари деб юритилувчи тамойиллар мазмунида ўз 
ифодасини топган: - таълимнинг изчиллиги, тизимлилиги, кетма-кетлиги; - таълимда 
онглилик ва ижодий фаоллик; - таълимда кўргазмалилик; - таълимнинг самарадорлиги ва 
ишончлилиги (мустаҳкамлиги); - таълимнинг тушунарлилиги; - гуруҳли ва индивидуал 
таълим бирлиги; - таълимнинг ўқувчилар ѐши ва индивидуал хусусиятларига мос келиши; 
- оқилона талабчанлик билан бола шахсини ҳурмат қилишнинг мувофиқлилиги; - 
педагогик ҳамкорлик. Мазкур умумдидактик тамойилларга асосланган ҳолда касбий 
таълимнинг қуйидаги тамойилларини ажратиб кўрсатиш мумкин: 1) таълим ва тарбия
бирлиги; 2) таълимнинг илмийлиги; 3) таълимда тизимлилик ва изчиллик; 4) назария ва 
амалиѐт бирлиги; 5) ѐш ва индивидуал хусусиятларни ҳисобга олиш; 6) таълимнинг 
политехник хусусиятга эгалиги; 7) онглилик ва фаоллик; 8) таълимда кўргазмалилик; 9) 
билим, кўникма ва малакаларни ўзлаштиришнинг мустаҳкам ва пухталиги