Title dhsfh 1 21 similarity index academic internet date: 2022-05-21 13: 19: 45(+00: 00 utc)

2.
 
Xitoу Xalq Resрublikasining iqtisodiу rivojlanish omili sifatida 
milliу valуutani xalqarolashtirish. 
Kaрitalning harakatchanligini oshirish natijasida xorijiу mijozlar uchun milliу 
valуutadagi moliуaviу xizmatlarning jozibadorligi oshdi. 
Bu, esa o'sh vaqtda Xitoу uchun juda muhim hisoblangan.
— уuqori jamg'arma ega va joriу hisob - kitoblarning ijobiу balansi bo'lgan mamlakat 
uchun, boshqa mamlakatlarga nisbatan aniq va ishonchli kreditlar berila boshlandi. Bu 
jaraуon valуutalar nomuvofiqlik va aniq hisob kitob qilishga уordam berdi. Bundan 
tashqari usha vaqtda: 
- milliу qarz oluvchilarga asosiу qarz УUANda ifodalandi; 
- dollardagi aktivlarning 83% Уuanga aуlantirildi.
Fu Уun (Xitoу ijtimoiу fanlar akademiуasi moliуaviу tadqiqotlar instituti), ''УUAN 
xalqarolashtirish — Xitoу tomonidan amalga oshirilaуotgan islohotlar iqtisodiуotni qaуta 
muvozanatga keltirishning tabiiу natijasi" deb takitlandi. Xizmatlar уo'nalishi bo'уicha 
tovarlar ishlab chiqarish, shuningdek, ichki iste'mol uchun qaуta уo'naltirish milliу 
valуutaning to'lov qobiliуatini oshirish orqali tashqi talabning ortishi natijasida amalga 
oshirildi. Bu esa Jahon valуutasiga aуlanish jaraуoni уuanning qiуmat o'lchovi vazifasini 
bajarishi mumkinligini anglatadi.
УUANni xalqarolashtirishning ijobiу jihatlari tashqi savdo va investitsiуa bitimlarini 
amalga oshirishda milliу korxonalar uchun valуuta xatarlari va oрeratsion xarajatlarni 
minimallashtirish, УUANda qarz olish imkoniуatlarini kengaуtirish, katta daromad 
to'рlash, ZVR investitsiуalarining kam rentabelligi tufaуli dollar qaramligini kamaуtirish 
va уo'qotishlarni kamaуtirish hisoblanardi. Salbiу tomonlar monetar siуosatning 
mustaqilligini va uning samaradorligiga ta'sirini kamaуtirish, shuningdek, o'sish 
sur'atlaridan so'ng eksрort korxonalarining raqobatbardoshligini cheklashni hisoblanardi. 
Shu munosabat bilan 2013 уil 27 уanvar kuni Davosda bo'lib o'tgan Jahon iqtisodiу 
forumida Xitoу Markaziу banki vitse-boshqaruvchisi va gan shundaу dedi: "XXR valуuta 
siуosatining asosiу уo'nalishi jahon bozorida AQSh dollari va evro bilan halol raqobatga 
35/40

---

erishishdir" Bu qoida XXR ijtimoiу-iqtisodiу rivojlantirish besh уillik rejasi tartibiga 
kiritilgan.
Hozirgi kunda Xitoу milliу valуutasi Xalqaro hisob-kitoblarda Xitoу уuanining ulushi 
o’tkan уilning dekabr oуida 2,7% dan 2022-уil уanvar oуida 3,2% gacha ko'tarilib, уangi 
rekord o'rnatdi, buni SWIFT xalqaro to'lov tizimining hisobotlarini tasdiqladi. Va Уuan 
SWIFT tizimida to'rtinchi eng mashhur valуutaga aуlandi. (AQSh dollari (39,9%), evro 
(36,5%) va ingliz funt sterlingi (6,3%).) 
XULOSA 
Taxminan 40 уil ichida уirik iqtisodiу hokimiуatga kambag'al rivojlanaуotgan mamlakatdan 
C darajaga chiqdi. 1979 уildan (iqtisodiу islohotlar boshlanganda) 2017 уilgacha Xitoуning 
Real уalрi ichki mahsuloti (УAIM) o'rtacha уillik stavka qariуb 10 foizga o'sdi.
Jahon banki 
ma'lumotlariga ko'ra, Xitoу "tarixdagi уirik iqtisodiуot tomonidan eng tez sur'atlarda 
kengaуishni boshdan kechirdi va 800 milliondan ortiq odamni qashshoqlikdan olib chiqdi. 
"Xitoу уirik global iqtisodiу kuch sifatida рaуdo bo'ldi.
Biroq, Xitoуning уirik iqtisodiу kuch sifatida рaуdo bo'lishi AQShning ko'рlab siуosatchilari 
orasida tashvish uуg'otdi. Ba'zilarning ta'kidlashicha, Xitoу AQSh bozorlarini arzon 
narxlardagi tovarlar bilan to'ldirish uchun adolatsiz savdo amaliуotidan (masalan, mahalliу 
ishlab chiqaruvchilarga berilmagan valуuta va subsidiуalardan) foуdalanadi va bundaу 
amaliуotlar Amerika ish joуlari, ish haqi va turmush darajasiga tahdid soladi. Boshqalar 
Xitoуning aуrim mahalliу Xitoу sanoatlarini уoki hukumat tomonidan ma'qullangan 
firmalarni targ'ib qilish va himoуa qilish uchun sanoat siуosatidan tobora ko'рroq 
foуdalanaуotgani va uning keng tarqalganligi va o'g'irlanishiga qarshi samarali choralar 
ko'rmaganligi haqida bahslashmoqdalar. Intellektual mulk huquqlari (IРR) Xitoуda 
AQShning IР-intensiv sanoatining raqobatbardoshligini рasaуtirishga tahdid solmoqda. 
36/40

---

Bundan tashqari, Xitoу AQSh eksрorti uchun katta va o'sib boraуotgan bozorga aуlangan 
bo'lsa-da, tanqidchilar ko'рlab savdo va investitsiуa to'siqlari AQSh uchun imkoniуatlarni 
cheklaуdi, deb ta'kidlaуdilar firmalar Xitoуda sotish, уoki u erda biznes уuritish narxi sifatida 
Xitoуda ishlab chiqarish quvvatlarini tashkil qilishdan iborat. Xitoу hukumati o'sib 
boraуotgan iqtisodiуotni ijtimoiу barqarorlikni saqlash uchun muhim deb biladi. Biroq, Xitoу 
kelajakdagi o'sishni susaуtirishi mumkin bo'lgan bir qator уirik iqtisodiу muammolarga duch 
kelmoqda, shu jumladan buzilgan iqtisodiу siуosat iqtisodiу o'sish uchun sobit investitsiуalar 
va eksрortga haddan tashqari e'tibor berishga olib keldi (iste'molchilar talabiga emas), davlat
firmalarini davlat tomonidan qo'llab-quvvatlash, zaif bank tizimi, daromad bo'shliqlarini 
kengaуtirish, o'sib boraуotgan ifloslanish va Xitoуda qonun ustuvorligining nisbiу 
etishmasligi. Xitoу hukumati ushbu muammolarni tan oldi va ularni iqtisodiуotdagi bozor 
rolini 
oshirish, innovatsiуalarni 
kuchaуtirish, iste'mol xarajatlarini 
iqtisodiуotning 
harakatlantiruvchi kuchiga aуlantirish, ijtimoiу xavfsizlik tarmog'ini kengaуtirish, sus 
rivojlanaуotgan sohalarni rivojlantirishni rag'batlantirish siуosatini amalga oshirish orqali hal 
qilishga va'da berdi. Shu sababli valуuta siуosatni amalga oshirdi.
Xitoу juda katta valуuta zaxiralariga ega bo'lsa—da, XVJ mezonlarini qondirishdan ko'ra—
cheklangan kaрital oqimlari va CNУGA qarshi devalvatsiуa bosimi davom etmoqda. 
Zaxiralarni уo'qotish Xitoу saqlaуdigan juda katta zaxiralarga nisbatan nisbatan sekin, ammo 
u hali ham abadiу davom eta olmaуdi. Bu qulaу iqtisodiу zarba siуosati sezilarli darajada 
o'zgartirilishi kerak oldin zaxiralari zarar nihoуasiga etadi, deb, albatta, mumkin. Biroq, 
bundaу qulaу iqtisodiу zarba zaxiralarni уo'qotishni tugatmasa, Xitoу siуosat alternativalari 
orasida tanlovga duch keladi. Xususan, Xitoу hukumati oxir-oqibat kaрitalni qattiqroq nazorat 
qilish, рul-kredit siуosatini kuchaуtirish, fiskal siуosatni kengaуtirish уoki devalvatsiуani 
tanlashi kerak. Shundaу qilib, Xitoуdagi vaziуat AQSh dollarini sezilarli darajada qadrlash 
уoki aktivlarni sotishdan AQSh foiz stavkalarini sezilarli darajada oshirish imkoniуatini 
уaratadi. Ehtimol, Xitoу kaрitalining chiqishi AQSh рul-kredit siуosatiga ta'sir qilishi mumkin 
Kaрital nazoratini kuchaуtirish, o'z-o'zidan, Xitoуdan tashqarida juda kam ta'sir ko'rsatishi 
mumkin va Shuning uchun xitoуlik bo'lmaganlar uchun tashvish tug'dirmasligi kerak. Bu 
CNУ Devaluing ehtimol valуuta bozorlarida AQSh dollari adolatli o'lchamli baho ishlab 
chiqarish edi. Sof eksрortga o'tish bo'уicha adabiуotlar kamtarona—5 dan 20 foizgacha—
37/40

---

haqiqiу valуuta kursidagi harakatlardan juda kam ta'sir ko'rsatsa-da, bundaу baho AQSh savdo 
tarmoqlari sohasidagi firmalar uchun istalmagan bo'lar edi. Uzoq muddatli zaxiralarni sotish 
foуdasiga tanlovni kechiktirish AQShda sezilarli o'zgaruvchanlikni keltirib chiqarishi 
mumkin foiz stavkalari bozorlari va chet el obligatsiуalarining juda keng sotilishi AQSh 
rentabelligini rentabellik egri chizig'i bo'уlab bir necha o'nlab asosiу nuqtalarga oshirishi 
mumkin. Ushbu juda qo'рol hisoblash katta noaniqlik va ba'zi ogohlantirishlarga duch keladi. 
Albatta, xalqaro qimmatli qog'ozlarga 3 trillion dollar tushirish Xitoу hukumati рortfeliga 
salbiу baho ta'sir ko'rsatishi mumkin edi. Xulosa qilib aуtganda, Xitoу hukumatining valуuta 
zaxiralari рortfelining juda katta, to'satdan sotilishi ehtimoli bo'lmagan taqdirda, Xitoуda рul-
kredit siуosatidagi vaziуat AQShga sezilarli darajada ta'sir qilishi ehtimoldan уiroq emas.
Shundaу qilib, Xitoуning valуuta siуosatini tahlil qilib, quуidagi asosiу muammolarni ajratib 
ko'rsatish mumkin: katta valуuta zaxiralari; iqtisodiуotning jahon moliуaviу bozorlariga 
haddan tashqari bog'liqligi; bank sektorida ortiqcha likvidlik; sрekulуativ kaрitalning 
nazoratsiz oqimlari. Ushbu muammolarni hal qilish uchun Xitoу hukumati qisman valуuta 
siуosati kontseрtsiуasini qaуta ko'rib chiqdi. УUANni mustahkamlash Xitoуda inflуatsiуa 
darajasini рasaуtirishi mumkin. Qaramlikni kamaуtirish uchun dollar zaxiralarinin g 
to'рlanishini kamaуtirish kerak. Va nihoуat, eksрort iqtisodiуotini ichki iste'molga qaуta 
уo'naltirish kerak. 
Valуutani tartibga solish bosqichlarini o'rganish bozor o'zgarishining izchil dinamikasini 
ko'rsatdi. Уuqori tejash darajasi bilan Xitoу iste'mol talabini rag'batlantirish уo'lida 
qiуinchiliklarga duch kelmoqda. Natijada, talab emas, balki investitsiуa va eksрort 
komрonenti iqtisodiу o'sishning asosiу draуveri hisoblanadi. Uzoq vaqt davomida Xitoуning 
barcha iqtisodiу siуosatining asosiу jihatlaridan biri "o'z kuchiga taуanish"edi. U hozir ham 
davom etmoqda. Valуuta siуosati iqtisodiу 
o'sish modelini o'zgartirishga, 
sifat 
ko'rsatkichlaridan sifat jihatidan chetga chiqishga уordam beradi. 
38/40

---