Ma’ruza №1 1-modul. Kirish. Asosiy tushunchalar. Gipotezalar. (2-soat) 1-Мavzu

eguvchi momentlar deyiladi
. 
 
 
 
 
N 
Q
y
M
М
Р
1
Р
2
Р
3
Р
4
Р
6
Р
5
В 
А 
Р
1
Р
2
Р
6
А 
F
1
F
2
P
1
P
2
z 
M
В) 
Р
6
у 
Q
z
R 
M 
0 
N 

---

To‘la, normal va urinma kuchlanishlar. 
Ichki kuchlarning jadalligini (intensivligini) baholash uchun kuchlanish tushunchasi 
kiritiladi. Kuchlanish topilishi zarur bo’lgan K nuqta atrofida elementar 

G’ yuzacha ajratamiz 
(2.4 - shakl). Unda o’rtacha kuchlanish
,
F
Р
p



ўр
(2.1) 
bu yerda 

R - ushbu 

G’ elementar yuzachadagi ichki zo’riqish kuchlarining teng ta’sir 
etuvchisi. 
2.4 - shakl. 
2.5 - shakl. 
Ajratilgan elementar yuzacha qancha kamaytirilsa, kesim nuqtasidagi ichki kuch 
intensivligi shuncha aniqroq topiladi. 
Ajratilgan elementar yuzacha nolga intilganda (nuqtaga tortilganda) nuqtadagi kuchlanish 
haqiqiy kuchlanish deyiladi. 
.
lim
0
F
P
p
F





(2.2) 
Kuchlanish vektorini ikkita tuzuvchiga ajratamiz (2.5 - shakl):
kesim yuziga tik yo’nalgan normal kuchlanish (

) va kesim yuziga parallel yunalgan 
urinma kuchlanish (

).Nuqtadagi to’la kuchlanish
.
2
2




p
(2.3) 
Yuqoridagilardan ko’rinadiki, ichki kuchlarning kesim yuzasi birligiga to’g’ri kelgan 
kattaligi kuchlanishdir. Uning o’lchov birligi-Paskal (1 Pa=1 N/M
2
). Bu birlik juda kichikligidan 
amaliy hisoblarda kuchlanish megapaskallarda o’lchanadi (1 MPa=10
6 
Pa.)