O zbekiston respublikasi sogliqni saqlash vazirligi toshkent pediatriya tibbiyot instituti

2. Asosiy moddada lipidlar, glikogen, xondroitin sulfatlar ham bordir.
Tolali tog'ay to'qimasi
Tolali tog'ay to'qimasi (tcxtus cartilagineus fibrosa) umurtqaaro disklarda,
zich tolali biriktiruvchi to'qimaning (paylar, boylamlar) gialin tog'ayga o'tish
joylarida ko'proq uchraydi. Bu tog'ay ham xondrotsitlar va parallel joylashgan
kollagcn tolalaridan iborat. Tog'ay va paylar orasida kollagcn tolalar tutamalari
stolbasimon shaklda yotib, ular orasidagi tog'ay hujayralari pay hujayralarga
(tcndocit) o'tib ketadi (95-(V)-rasm).
Xondrogistogenez - tog'ay to'qimasining laraqqiyoti - tog'ayning paydo
bo'lishi 
cmbrional 
davrda 
yuz 
beradi, 
postembrional 
davrda 
csa,
rcgcncratsiyaninig bir shakli sifatida taraqqiy ctadi.
Em brional xondrogistogenez
Tog'ay to'qimasi cmbrional davrda mezenximadan taraqqiiy ctadi va
uning taraqqiyoti birnccha bosqichlardan iborat (96-rasm).
I. Mezenxima —> xondrogcn kurtaklar —» xondrogcn orolchalarning hosil
bo'lishi.
II. Orolchalardagi o'zak hujayralardan - xondroblastlarning shakllanishi
va hujayralararo moddalar sintezlanishining boshlanishi.
III.Birlamchi tog'ay to'qimasining hosil bo'lishi, (birlamchi xondrotsitlar
oksifil bo'yaluvchi hujayralararo moddani hosil qiladi).
IV.Tog'ay to'qimasining diffcrcnsirovkasi. Xondrotsitlar hujayralararo
moddalar, GAG, protcoglikanlami hosil qiladi.
Tog'ay atrofida tog'ay usti shakllanadi. Tog'ay ustida tashqi tolali va ichki
hujayrali (xondrogcn) qavatlar hosil bo'ladi. Ichki qavatda xondroblastlar
173

---

hosil bo'ladi va ular tog'ayni ustki tom onidan o'sishini 
ta’m inlaydi Bu 
appozitsion o ’sish dcyiladi. 
‘
O 'sayotgan tog'ay ichidagi tog'ay hujayralarining bo'linishi nalijasida bir 
о shliqda bir nccha hujayralar to'planadi va izogcn guruhlar hosil bo'ladi 
Bir nccha izogcn guruxlarning hosil bo'lishi hisobiga tog'ayning ichkaridan 
o sishi - m tcrstitsial о sish yuz bcradi.
№
^
 :*5з ғ '
h
Щ Й Н ' !
96-rasm. 1-xondrogcn orolcha
2
-xondronlarni hosil bo'lishi
3-izogcn guruxlar hosil bo'lishi
1.M czcnxim al hujayralar
2. M itotik bo'linishlar.